تاریخ نظریه: 1394/04/02
شماره نظریه: 7/94/821
شماره پرونده: 49-681/1-04
استعلام:
با توجه به ماده 563 قانون مجازات اسلامی 1392 که برای تمام اعضاء داخلی وبیرونی در صورتی که جفت باشند برای هر یک نصف دیه کامل ودر صورتی که عضو مفرد باشد دیه کامل تعین شده است،
اولاّ: ایا از نظر فقهی وحقوقی دیه کامل برای برخی اعضاء مثل آپاندیس و طحال که شاید از نظر پزشکی ارزش حیاتی چندانی برای انسان ندارد، منطقی است؟وآیا منظور قانونگذار اعضاء حیاتی بوده یا اینکه ولو عضو مورد نظر حیانی نباشد نیز شامل حکم ماده میشود؟
ثانیاّ:اگر چنین حکم کلی در این ماده وجود دارد چرا برای تمام اعضاء بیرونی در مواد بعدی، مبحث جداگانه ای اختصاص داده شده اما برای اعضاء درونی مباحث جداگانهای پیش بینی نشده است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
طبق رأی وحدت رویه شماره 740مورخ 18/1/94 هیأت عمومی دیوان عالی کشور، حکم ماده 563 قانون مجازات اسلامی 1392 در مقام سنجش دیه اعضای فرد و زوج وضع شده است و با عنایت به اینکه در فصل دیه مقدر اعضاء، برای طحال، دیه مقدر نشده است و با عنایت به فتاوی معتبر فقهی مبنی بر تعیین ارش برای از بین بردن طحال، در صورت از بین بردن این عضو، ماده 449 قانون مذکور حاکم بر موضوع تشخیص میشود و دادگاه باید با رعایت مقررات این ماده برای آن، ارش تعیین کند. آپاندیس نیز که عرفاً عضو تلقی نمی شود، مشمول ماده 449 یاد شده است. شایان ذکر است، مستنبط از رأی وحدت رویه فوق الذکر و مواد 559 و 563 قانون یاد شده، این است که صرف «عضو بودن» دلالت بر تعیین دیه مقدر ندارد و شرط پرداخت دیه مقدر مطابق ماده 559 یاد شده، تعیین دیه در شرع و قانون است؛ وگرنه ارش قابل مطالبه است. لذا تعارضی بین مواد مذکور وجود ندارد.