تاریخ نظریه: 1395/11/06
شماره نظریه: 7/95/2855
شماره پرونده: 1546-1/186-95
استعلام:
به استحضار می رساند ماده 474 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بیان نموده است در جنایت شبه عمدی در صورتی که به دلیل مرگ یا فرار به مرتکب دسترسی نباشد دیه از مال او گرفته می‌شود و در صورتی که مال او کفایت نکند از بیت المال پرداخت شده اگر محکوم علیه موضوع این ماده تابعیت کشور دیگری را داشته باشد و در آن کشور نیز مقیم باشد آیا این ماده شامل حال وی می‌شود یا خیر؟ آیا باید از طریق دیپلملتیک نسبت به تعقیب و اخذ دیه از محکوم علیه تبعه کشور خارجی اقدام نمود یا خیر؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
طبق ماده 474 قانون مجازات اسلامی 1392، در جنایت شبه عمدی در صورتی که به دلیل مرگ یا فرار، به مرتکب دسترسی نباشد، دیه از مال او گرفته می‌شود و در صورتی که مال او کفایت نکند، از بیت‌المال پرداخت می‌شود. در این ماده، شرط خاصی برای مرتکب از حیث تابعیت، پیش-بینی نشده است و با عنایت به ماده 3 قانون مجازات اسلامی 1392 و اینکه مقررات مربوط به پرداخت دیه از بیت‌المال به شرح مقرر در قانون مجازات اسلامی 1392 (از جمله طبق ماده فوق-الذکر)، برگرفته از شرع انور و به منظور جلوگیری از هدر رفتن خون انسان وضع شده است، لذا در فرض سوال که محکوم به پرداخت دیه، تبعه کشور خارجی است (غیر ایرانی است) و به لحاظ فرار مرتکب امکان دسترسی نیست، چنانچه کلیه اقدامات قاضی اجرای احکام در خصوص وصول محکوم-به (دیه) از اموال محکوم یا از محل وثیقه یا وجه‌الکفاله و یا استرداد وی به نتیجه‌ای نرسیده باشد، در صورت تقاضای اولیای دم یا مصدوم، پرداخت دیه از بیت‌المال به استناد ماده صدرالذکر بلااشکال است./