تاریخ نظریه: 1399/04/23
شماره نظریه: 7/99/440
شماره پرونده: 99-186/2-440ک
استعلام:
اولا:با توجه به ماده 467 آیا تفاوتی بین ارش و دیه وجود دارد؟ آیا می‌توان طفل را در جنایت کمتر از موضحه به پرداخت ارش محکوم کرد؟
ثانیا: چنانچه طفل به پرداخت دیه یا ارش محکوم شود و اموالی از وی یافت نشود، مطابق اصول حقوقی و قانونی از جمله قانون مسئولیت مدنی، آیا می‌توان در پرونده کیفری از اموال ولی توقیف و نسبت به پرداخت دین طفل اقدام کرد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، با توجه به ماده 449 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 «ارش، دیه غیر مقدر است... و مقررات دیه مقدر در مورد ارش نیز جریان دارد مگر این‌که در قانون ترتیب دیگری مقرر شده باشد»؛ بنابراین حکم مقرر در ماده 467 قانون یاد‌شده مبنی بر این‌که «عاقله مکلف به پرداخت دیه جنایت‌های کمتر از موضحه نیست هر چند مرتکب نابالغ یا مجنون باشد»، به ارش نیز تسری دارد.
ثانیاً، در مواردی که قانونا خود طفل ضامن پرداخت دیه (دیه جراحات کمتر از موضحه) است، دادگاه اطفال و نوجوانان با دعوت ولی یا قیم وی و استماع مدافعات آن‌ها، حکم به پرداخت دیه از اموال طفل را صادر می‌کند. ضمناً با توجه به مواد 1183 و 1216 قانون مدنی، ولی طفل ملزم نیست خسارات وارده از ناحیه طفل را از مال خود جبران کند؛ مگر این‌که مورد، مشمول ماده 7 قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339 باشد. لذا در صورت وجود مسئولیت مدنی طفل در پرداخت خسارت، ادای آن از مال طفل بر عهده ولی اوست و چون ولی، شخصاً متهم نیست، موجب قانونی جهت محکومیت وی نیز وجود ندارد و صرفاً عهده‌دار پرداخت خسارت خواهد بود مفاد ماده 416 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 نیز موید این مطلب است.