تاریخ نظریه: 1402/02/12
شماره نظریه: 7/1401/1345
شماره پرونده: 1401-66-1345ع
استعلام:
در مورد املاکی که پیش از پیروزی انقلاب در شهر کوچکی ساخته شده و سپس آن منطقه در سال 1366 به شهر ارتقاء می‌یابد و طبق مقررات به ساخت و سازهای قبلی جریمه تعلق نمی‌گیرد، آیا معافیت مذکور، عوارض شهرداری برای املاک قدیمی فاقد پروانه را نیز شامل می‌شود؟
توضیح آن‌که، برخی معتقدند قانون‌گذار در ماده 100 قانون شهرداری مصوب 1334 با اصلاحات و الحاقات بعدی، فقط به جریمه تصریح دارد و عوارض همچنان قابل وصول است؛ اما عده‌ای معتقدند ماده یادشده در مقام بیان عوارض نیست؛ در صورتی که حقی در بین باشد، باید از طریق موضوع ماده 99 قانون مذکور اعمال شود و کمیسیون موضوع ماده 100 این قانون نمی‌تواند مبلغی اضافه بگیرد و این اقدام در اجرای دستور‌العمل اجرایی موضوع تبصره (1) ماده (2) قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها مصوب 1400/9/30 وزیر کشور و از آن‌جا که ماده 2 قانون اخیر‌الذکر دارای وصف مجرمانه است و برای اراضی و ساخت و سازهای قدیمی حق مکتسب ایجاد شده و شهرداری خدمتی نداشته است، حقی بر وصول عوارض ندارد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
عناوین جریمه تخلفات ساختمانی و عوارض متمایز و متفاوت هستند. در واقع جریمه به عنوان مجازات تخلف ساختمانی توسط کمیسیون‌های موضوع ماده 100 قانون شهرداری مصوب 1334 با اصلاحات و الحاقات بعدی تعیین و وصول می‌شود؛ در حالی که عوارض از مقوله حقوق دیوانی به شمار میرود؛ بدون آن‌که تخلفی صورت گرفته باشد. همچنان که ماده 2 قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها مصوب 1401، به نحو اطلاق تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که در محدوده و حریم شهر و محدوده روستا ساکن هستند و یا به نوعی از خدمات شهری و روستایی بهره می‌برند را مکلف به پرداخت عوارض و بهای خدمات شهرداری و دهیاری‌ها دانسته است؛ همچنین مواد یک و 2 دستور‌العمل اجرایی موضوع تبصره (1) ماده (2) قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها به شماره 203726 مورخ 1401/9/30 وزیر کشور، عوارض محلی و بهای خدمات موضوع این قانون را تعریف و شرایط تنظیم این عناوین را مقرر کرده است. بر این اساس، عوارض یادشده به ساختمان‌هایی که پیش از ارتقاء منطقه به شهر ساخته شده است نیز تعلق می‌گیرد.