صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1383/09/03
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر تبریز
موضوع
صلاحیت رسیدگی توأمان دعاوی در صلاحیت شورای حل اختلاف و دادگستری
پرسش
دعوایی در دادگستری مطرح شده است که در صلاحیت شورای حل اختلاف است. آیا دادگاه می‌تواند به این موضوع رسیدگی کند یا اینکه مکلف به صدور قرار عدم صلاحیت است؟
نظر هیئت عالی
مطابق ماده 189 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1379 و آیین‌نامه اجرایی آن شورای حل اختلاف مرجع قضایی اختصاصی است، با عنایت به اینکه مناط صلاحیت، تاریخ تقدیم دادخواست و طرح دعواست چنانچه قبل از تشکیل شورای حل اختلاف، پرونده در دادگاه مطرح شده باشد، دادگاه با فرض تشکیل شورای حل اختلاف باید به رسیدگی خود ادامه دهد. در صورتی که پس از تشکیل شورای حل اختلاف، موضوع در دادگاه اقامه شود، دادگاه با توجه به نصاب صلاحیت رسیدگی شورای مذکور، با صدور قرار عدم صلاحیت باید پرونده را به مرجع صالح رسیدگی ارسال کند.
نظر اکثریت
مطابق اصل 156 قانون اساسی، دادگستری مرجع تظلمات عمومی است و هیأت عمومی دیوان عالی کشور نیز آرای متعددی در این خصوص صادر و اعلام کرده که صلاحیت مراجع شبه‌قضایی و غیرقضایی نافی صلاحیت عام دادگستری نیست و با تردید در صلاحیت دادگاه‌ها جهت رسیدگی به موضوعات در صلاحیت شوراهای حل اختلاف، بقای صلاحیت دادگستری استصحاب می‌شود و از طرف دیگر، شورای حل اختلاف مرجع قضایی نیست و اعضای آن نیز قاضی نیستند و محروم کردن مردم از مراجعه به دستگاه قضایی کشور و مجبور کردن آنان برای مراجعه به شورای حل اختلاف با موازین شرعی و قانونی مطابقت ندارد. بنابراین، صلاحیت عام دادگستری به قوت خود باقی است و دادگاه باید به دعوای مطروحه رسیدگی کند.
نظر اقلیت
نظر به اینکه شوراهای حل اختلاف مطابق ماده 189 قانون برنامه سوم توسعه کشور برای رسیدگی به دعاوی و جرایم سبک ایجاد شده‌اند و نظر به اینکه هدف از تشکیل شوراهای حل اختلاف جلوگیری از ورود پرونده‌های در صلاحیت شورا به دادگستری است و با عنایت به اینکه در بند (4) ماده یک آیین‌نامه شوراهای حل اختلاف مقرر شده که در مناطقی که شورای حل اختلاف تشکیل نشده دادگاه به موضوعات مطروحه رسیدگی خواهد کرد و از مفهوم مخالف این بند نیز استنباط می‌شود که در صورت تشکیل شورای حل اختلاف، دادگاه حق رسیدگی ندارد، فلذا در سوال مطروحه دادگاه مکلف به صدور قرار عدم صلاحیت به شایستگی شورای حل اختلاف است.