صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/08/02
برگزار شده توسط: استان قم/ شهر قم
موضوع
حق طرح مجدد دعوا در صورت وجود موانع قانونی در اجرای گزارش اصلاحی
پرسش
چنانچه گزارش اصلاحی نتیجه نداد تکلیف چیست؟ آیا همان دادخواست و دعوا مفتوح می‌گردد یا نیاز به طرح دعوای مجدد است؟ چنانچه پاسخ این باشد که نیاز به طرح دعوی مجدد است و فرض شود که هزینه دادرسی بسیار بالا بوده؛ آیا شخص ملتزم شود به اینکه مجدداً این هزینه را پرداخت کند؟ (مثال: مقرر می‌دارد پلاک از طرف خوانده به خواهان منتقل شود؛ لیکن معلوم می‌شود چنین پلاکی متعلق به خوانده نیست.)
نظر هیات عالی
نسبت به گزارش اصلاحی امکان طرح دعوی ابطال گزارش اصلاحی وجود دارد؛ در صورت صدور حکم بر ابطال آن؛ مجدداً اصل دعوا قابلیت طرح و رسیدگی خواهد داشت و خواهان باید هزینه دادرسی را بپردازد؛ با توجه به ماهیت گزارش اصلاحی که مبتنی بر صلح و سازش است، نه حکم و نه قرار؛ بنابراین در فرض مسئله اگر گزارش اصلاحی جهت اجرا با موانع قانونی مواجه شود، ذی‌نفع حق طرح دعوا با رعایت مقررات آیین دادرسی مدنی دارد و نظریه مشورتی شماره 100/7 مورخ 1389/01/16 اداره کل حقوقی قوه قضاییه موید این تفسیر قضایی می‌باشد.
نظر اکثریت
همان‌طور که در نظریه اداره حقوقی به شماره 98326/7 مورخ 7/7/98 نیز آمده است؛ علیرغم عدم اجرای گزارش اصلاحی، پرونده مختومه نخواهد شد و چنانچه خواهان تقاضای ابطال گزارش را نماید، پس از ابطال گزارش اصلاحی مجدداً پرونده مفتوح خواهد شد و نیازی به پرداخت هزینه دادرسی مجدد نیست. مستند موضوع، ماده 491 قانون آیین دادرسی مدنی و تبصره ذیل آن است.
نظر اقلیت
دادگاه بایستی ابتدا تحقیق کند، سپس اقدام به صدور گزارش اصلاحی نماید. اینکه دادگاه تحقیق نکرده و اقدام به صدور گزارش نموده است صحیح نیست و هر تصمیمی که دادگاه می‌گیرد بایستی به فکر اجرای آن نیز باشد. حال چنانچه خوانده، ملک غیر را صلح کرده به دیگری در مرحله اجرا امکان اجرا وجود ندارد. شاید بتوان گفت که می‌شود مالک را دعوت کرد. چنانچه وی پذیرفت و قبول کرد که حکم اجرا خواهد شد و در غیر این صورت خواهان بایستی مجدداً دادخواست تنظیم و تقدیم دادگاه نماید مبنی بر ابطال گزارش اصلاحی و تا زمانی که گزارش اصلاحی ابطال نشده است معتبر است؛ ولی غیر قابل اجرا و در خصوص پرداخت هزینه دادرسی چون مجدداً دعوی مطرح شده است بایستی هزینه دادرسی مجدد پرداخت شود.
نظر ابرازی
گزارش اصلاحی یک قرارداد است که قاضی تنظیم می‌کند؛ مثل نقش دفترخانه؛ لذا ماهیت آن قرارداد است، مثل سایر قراردادها اگر متن را خلاف نوشتند قاضی مجاز نیست تحقیق کند که ملک از آن خوانده است یا خیر. هرچند تحقیق هم بشود اشکالی ندارد؛ ولی تکلیف ندارد و با توجه به اینکه اجراییه قابلیت اجرا ندارد پرونده مختومه خواهد شد. هرچند از موارد امر مختومه تلقی نمی‌شود؛ اما مجوزی برای مختومه کردن پرونده نداریم و پس از دعوی جدید بایستی هزینه دادرسی پرداخت شود.