صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/11/16
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر ساری
موضوع
بررسی ضرورت تقدیم دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم
پرسش
آیا برای دریافت خسارت وارده و اجرت‌المثل موضوع مواد 598 و 599 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب 1375، احتیاج به دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم از سوی مدعی خصوصی می‌باشد؟ چرا؟
نظر هیات عالی
با توجه به اینکه ضرر و زیان ناشی از جرم و اجرت‌المثل ماهیتاً مجازات محسوب نمی‌شود بنابراین مطالبه آن محکوم به قواعد آیین دادرسی مدنی است.
نظر اکثریت
در چند جرم خاص برای کمک به جبران خسارت بزه‌دیده، قانونگذار دادگاه را مکلف نموده که حکم به جبران خسارت صادر نماید، بدون اینکه در این موارد نیازی به تقدیم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی از طرف شاکی باشد، مثل جرائم سرقت، اختلاس و کلاهبرداری که رد مال در آنها پیش‌بینی شده است. در جرائمی مانند تخریب یا صدور چک بلامحل یا جرائم موضوع ماده 690 قانون مجازات اسلامی تعزیرات و همچنین خیانت در امانت که تادیه خسارت یا اعاده وضع به حال سابق پیش‌بینی شده است، تقدیم دادخواست و هزینه دادرسی مانند سایر جرائم الزامی می‌باشد.
نظر اقلیت
با توجه به متن ماده 598 قانون مجازات اسلامی تعزیرات که بیان داشته علاوه بر جبران خسارت و پرداخت اجرت‌المثل، به شلاق تا 74 ضربه محکوم می‌شود، ابهام دارد ولی با توجه به ماده 214 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392مجرم باید مالی را که در ارتکاب جرم تحصیل کرده است؛ اگر موجود باشد عین آن را باید برگرداند و نیازی به تقدیم دادخواست نیست اما اگر عین از بین رفته باشد و یا به هر نحوی امکان دسترسی به آن نباشد برای مطالبه قیمت، نیاز به تقدیم دادخواست است.