تاریخ نظریه: 1398/06/06
شماره نظریه: 7/98/674
شماره پرونده: 98-192-674 ح
استعلام:
در خصوص اجرای ماده 10 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها اصلاحی سال 1385:
1- آیا قلع قمع بنا مستحدثات و اعاده به وضع سابق موضوع تبصره دو ماده مذکور مستلزم صدور حکم قطعی می‌باشد یا اداره جهاد کشاورزی می‌تواند راسا با هماهنگی دادستان نسبت به آن اقدام نماید؟
2- چنانچه اداره جهاد کشاورزی می‌تواند راسا نسبت به قلع قمع بنا مستحدثات و اعاده به وضع سابق اقدام نماید تشریفات اعمال ماده قانونی مذکور چگونه است آیا مستلزم ابلاغ موضوع به مالک یا متصرف می‌باشد یا خیر؟
3- آیا پس از اقدام فوق بایستی موضوع جهت اعمال مجازات موضوع ماده 3 قانون مذکور در مرجع قضایی مورد رسیدگی واقع شود؟
4- اختیار جهاد کشاورزی از حیث زمان و میزان تغییر کاربری محدودیتی دارد یا خیر به طور مثال جهاد کشاورزی صرفا تا قبل از ساختن و تکمیل بنا یا قبل از اتمام تغییر کاربری وظیفه اعمال اجرای تبصره 2 ماده 10 قانون مذکور را دارد یا در هر زمانی از عملیات تغییر کاربری حتی پس از اتمام عملیات توسط مرتکب نیز این تکلیف بر عهده جهاد کشاورزی می‌باشد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، با توجه به ماده 3 اصلاحی 1385/8/1 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها و لحاظ رأی وحدت رویه شماره 707 مورخ 1386/12/21 هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور، چنانچه مالکان یا متصرفان اراضی زراعی و باغهای موضوع این قانون به صورت غیرمجاز، یعنی بدون اخذ مجوز کمیسیون مقرر در این قانون اقدام به تغییر کاربری نمایند، صدور حکم قلع و قمع بنا و مستحدثات به تبع جرم، وظیفه دادگاه کیفری رسیدگی‌کننده به جرم است. بنابراین، قلع و قمع بنا موضوع تبصره 2 ماده 10 قانون مذکور توسط مأموران جهاد کشاورزی با توجه به مواد 3 و10 این قانون پس از اعلام به مراجع قضایی و صدور حکم امکان‌پذیر است.
ثانیاً، طبق ماده 484 (اصلاحی 1394/3/24) قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، اجرای احکام کیفری بر‌عهده دادستان است و طبق تبصره 3 ماده مذکور اجرای احکام کیفری صادره از دادگاه‌های بخش به‌عهده رئیس دادگاه و در غیاب وی با دادرس علی‌البدل است؛ اما قانونگزار در تبصره 2 ماده 10 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها مصوب 1374 با اصلاحات و الحاقات بعدی، اجرای حکم دادگاه در خصوص قلع و قمع بنا را به عهده مأمورین جهاد کشاورزی قرار داده است و به همین علت کلمه «رأساً» در این تبصره به‌کار رفته است و حضور نماینده دادسرا و در نقاطی که دادسرا نباشد، حضور نماینده دادگاه از باب نظارت دادستان یا دادگاه در اجرای این حکم است.
2 و 3- با توجه به اظهار نظر در بند 1، پاسخ به این بندها روشن است.
4- مأموران جهاد کشاورزی بر اساس قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها مصوب 1374 با اصلاحات و الحاقات بعدی و آیین‌نامه اجرایی این قانون (مصوب 1386/3/2 هیأت وزیران) وظیفه دارند از تغییر کاربری غیرمجاز در اراضی زراعی و باغهای موضوع این قانون جلوگیری نمایند و نسبت به توقیف عملیات، اقدام و مراتب را به اداره متبوع جهت انعکاس به مراجع قضایی اعلام نمایند و اقدام مأموران مذکور در خصوص قلع و قمع بنا و مستحدثات موضوع تبصره 2 ماده 10 این قانون و ماده 13 آیین‌نامه اجرایی آن همانگونه که در بند 1 اعلام گردید، پس از صدور حکم به قلع و قمع بنا از طرف مراجع قضایی امکان‌پذیر است.