صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1388/05/25
برگزار شده توسط: استان خراسان رضوی/ شهر مشهد
موضوع
فسخ نکاح به علت تدلیس زوجه یا بستگان وی
پرسش
چنان‌چه فسخ نکاح به علت تدلیس زوجه یا بستگان وی باشد و زوجه مدخوله واقع شده باشد آیا زوجه حق مطالبه مَهر از زوج را دارد؟
نظر هیئت عالی
برحسب مقررات ماده 1128 قانون مدنی هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مزبور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود. لذا اگر پدر دختر یا یکی از نزدیکان وی وجود اوصافی را در دختر توصیف نماید و شوهر روی همان اوصاف با دختر ازدواج نماید از جمله اگر گفته شود زن دارای معلومات است یا دارای دارایی زیاد و امثال آن می‌باشد و مرد به اعتبار آن اوصاف اقدام به نکاح کند و پس از نزدیکی معلوم شود زوجه فاقد آن اوصاف است شوهر می‌تواند به استناد خیار تدلیس نکاح را فسخ نماید و زن مستحق مَهر نیست و در صورتی‌که مَهری دریافت کرده باید مسترد نماید. زیرا مطابق قاعده عقلیالمغرور یرجع الی من غره کسی که موجب خسارت دیگری شود باید آن را بپردازد. در این مورد در قانون مدنی، قانون خاصی وجود ندارد آنچه گفته شد نظر اکثر حقوقدان‌ها می‌باشد. بعضی از فقهای امامیه با مطالبه مَهر پرداختی به زن پس از نزدیکی مخالف می‌باشند و دلیل ابرازی آن‌ها این است که پس از دخول تمتعی که زوج از نزدیکی با زوجه برخوردار بوده بی‌عوض خواهد ماند. و لذا زن مستحق دریافت مَهر می‌باشد. عده دیگر با این نظریه مخالفت کرده و معتقدند هرگاه مَهرالمسمی پرداختی بیش از مَهرالمثل باشد به مقدار مَهرالمثل باید مَهر بپردازد و اضافه بر مَهرالمثل به عنوان خسارت می‌تواند مورد مطالبه قرار دهد. به هر تقدیر در صورتی‌که مرد پس از اطلاع از تدلیس ادامه زندگی را با زن ترجیح دهد باید تمام مَهر را بپردازد و در غیر این‌صورت می‌تواند مَهر پرداختی را مطالبه و در صورتی‌که مَهری پرداخت نکرده باشد به جهت تدلیس در عقد نکاح زوجه حق مطالبه مَهر را ندارد.
نظر اتفاقی
به استناد مسئله 10 کتاب تحریرالوسیله در باب خیار فسخ و تدلیس اگر زن یکی از عیب‌های موجب خیار را داشته باشد و آن را از راه تدلیس بر مرد بپوشاند و بعد از دخول آن عیب فاش شود، اگر مرد با آن زن بسازد و او را نگه دارد باید تمام مَهر را بپردازد و اما اگر فسخ کند زن مستحق مَهری نیست و اگر مرد قبلاً مَهر او را داده باشد آن را پس می‌گیرد و اما اگر تدلیس‌کننده خود زن نباشد، زوجه مستحق مَهر معین شده می‌باشد و اگر این مَهر به لحاظ دخول بر ذمّه شوهر مستقر شود و زوجه مستحقان گردد زوج آن را به وی می‌پردازد آن‌گاه بر تدلیس‌کننده رجوع نموده آنچه را که به زوجه داده از او می‌گیرد.