استیفای مهر زوجه با توقیف تنها ماترک متوفی و خروج آن از مستثنیات دین

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1391/05/08
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر آزاد شهر

موضوع

استیفای مهر زوجه با توقیف تنها ماترک متوفی و خروج آن از مستثنیات دین

پرسش

زوجه متوفی بر علیه ورثه صغیر زوج خود، دعوی مطالبه مهر طرح کرده و دادگاه نیز ورثه صغیر را که با قیمومیت شخص (الف) بوده است محکوم به پرداخت تعداد چهارصد سکه بهار آزادی از ماترک متوفی کرده است. در حالی‌که ماترک، فقط یک باب منزل مسکونی به ارزش یک صد سکه بهار آزادی است. آیا این منزل قابل توقیف و فروش برای وصول محکومٌ‌به است؟

نظر هیئت عالی

با توجه به ماده 868 قانون مدنی که به موجب آن «مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی مستقر نمی شود؛ مگر پس از ادای حقوق و دیونی که به ترکه متوفی تعلق گرفته» انتقال مال الارث به ورثه با وجود دین صورت نمی پذیرد و جایی برای بررسی مستثنیات دین باقی نمی ماند؛ زیرا مستثنیات دین، زمانی بررسی خواهد شد که اموال، متعلق به شخص بدهکار باشد و به دلیل عدم انتقال مال به ورثه، مستثنیات دین منتفی بوده و توقیف ملک موضوع سوال، بابت ارزش سکه ها به عنوان مهر بلامانع و قانونی است. همین معنا به نحو دیگری در ماده 526 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی اشاره شده است. بنابراین، نظر اکثریت در نشست قضایی آزاد شهر تأیید می‌شود.

نظر اکثریت

با توجه به نظریه 9699/7 مورخه 2/10/80 اداره حقوقی، چون مطابق ماده 526 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مستثنیات دین تا زمان حیات محکومٌ علیه است؛ لذا خانه پس از مرگش از مستثنیات دین خارج و از جمله ماترک است و ورثه نمی توانند به علت این‌که فاقد منزل مسکونی هستند آن را جزء مستثنیات دین بدانند. قابل ذکر است که مستثنیات دین که به عنوان یک حق، برای محکومٌ علیه در نظر گرفته شده است، مقطعی است و فقط برای زمان حیات وی مورد استفاده واقع می‌شود و با فوت او به ورثه منتقل نمی شود.
در نظریات فقها نیز آمده که مستثنیات دین، مخصوص به حیات مدیون است. پس اگر بمیرد و غیر از خانه محل سکونت، مال دیگری نداشته باشد باید همان خانه فروخته و مصرف دین شود. (آیت اله گلپایگانی)

نظر اقلیت

تا زمانی که ماترک تقسیم نشده می توان توقیف کرد؛ ولی بعد از تقسیم بین ورثه نمی توان سهم صغار را توقیف کرد.