تاریخ نظریه: 1391/07/15
شماره نظریه: 7/91/1466
شماره پرونده: 91-192-966
استعلام:
1- در فرضی که دادگاه عمومی پرونده مطالبه قیمت زمین را که در مسیر احداث جاده قرار گرفته به استناد لزوم تصدیق دیوان عدالت اداری با قرار عدم صلاحیت به آن مرجع فرستاده و دیوان عدالت اداری به استناد ماده 50 قانون برنامه و بودجه مصوب 1351 خواهان را ذی‌حق تشخیص نداده آیا رأی دیوان عدالت اداری برای دادگاه‌های عمومی لازم‌الاتباع است یا این مراجع حق ورود به ماهیت دعوی را دارند؟
2- اصولاً کسی که به تملک ملک خود توسط مراجع دولتی یا شهرداری اعتراض ندارد آیا دیوان عدالت اداری ضرورت دارد به استحقاق خواهان حکم بدهد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- با توجه به اینکه رسیدگی شعب دیوان عدالت اداری شکلی و در حدود صلاحیت‌های مذکور در ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری و اصولاً فاقد جنبه ترافعی است در حالی که رسیدگی محاکم عمومی واجد جنبه ترافعی است لذا اصولاً تصمیمات و احکام صادره از شعب دیوان عدالت اداری در هیچ موردی برای محاکم عمومی دادگستری ایجاد اعتبار امر مختوم نمی‌کند و دادگاه عمومی مکلف است حسب مورد تصمیم شکلی یا ماهوی مقتضی اتخاذ نماید.
2- اساساً دعوی مطالبه قیمت ملک در فرضی که مالک به تملک ملک خود توسط دولت اعتراضی ندارد و فقط قیمت آن را مطالبه می‌کند جنبه ترافعی محض دارد و رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه‌های عمومی دادگستری است و استدلال به این که مالک ابتدا باید طبق تبصره یک ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1385، اساس استحقاق خود را در دیوان عدالت اداری اثبات کند با توجه به این که مالک اعتراضی به تصمیم دستگاه اجرائی بر تملک ملک خود طبق مقررات قانونی مربوطه ندارد، صحیح نیست. بنابراین دادگاه عمومی صلاحیت رسیدگی به دعوی مالک بر مطالبه قیمت ملک وی که در جاده افتاده بدون هیچ پیش شرطی را دارد و در مقام رسیدگی به این دعوی حق و تکلیفی به تبعیت از رأی شعبه دیوان عدالت اداری که در امر اداری صادر شده و فاقد جنبه ترافعی است، ندارد.