صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/11/08
برگزار شده توسط: استان مرکزی/ شهر خمین
موضوع
بررسی امکان طرح شکایت تخریب عمدی اموال توسط متصرف
پرسش
در بزه تخریب عمدی اموال آیا صرفاً مالک مال، شاکی محسوب می‌شود یا اینکه متصرف نیز می‌تواند طرح شکایت نماید؟
نظر هیات عالی
مستفاد از ماده 10 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 معیار در شناسایی شاکی خصوصی متضرر شدن از وقوع جرم است؛ بنابراین، چنانچه متصرف مال تخریب شده در وقوع بزه تخریب عمدی (مال) متضرر شده باشد؛ (مانند مستاجری که از منافع مال مزبور بهره مند بوده است) حق طرح شکایت را خواهد داشت و لذا نظریه اکثریت قضات محترم دادگستری شهرستان خمین مورد تائید (در نتیجه) می‌باشد.
نظر اکثریت
با عنایت به ماده 10 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 1392 هجری شمسی که مقرر نموده ((بزه دیده شخصی است که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان می‌گردد و چنانچه تعقیب مرتکب را درخواست کند شاکی و هرگاه جبران ضرر و زیان وارده را مطالبه کند، مدعی خصوصی نامیده می‌شود)) و با این تعریف بزه دیده می‌تواند طرح شکایت نماید و در بزه تخریب عمدی ممکن است بزه دیده مالک و یا متصرف مال باشد. در جرم تخریب نیز که از جمله جرایم عمدی است؛ سوء نیت عام همان اراده و اختیار مرتکب جرم است و سوء نیت خاص آن اراده آگاه نسبت به مال موضوع جرم یا شخص متضرر؛ یعنی قصد حصول نتیجه که همان ایراد ضرر و خسارت به دیگری است می‌باشد و در اینجا باید مشخص گردد شخصی که به طور مستقیم از جرم متضرر گردیده چه کسی است؟ متصرف یا مالک، به طور مثال؛ شخص با اذن خودرویی را اجاره کرده و در یک درگیری شخص ب اقدام به تخریب خودرو می‌نماید و در ما نحن فیه، مالک در دسترس نیست و یا اصلاً قصد شکایت ندارد و اگر طرح شکایت منوط به تقاضای مالک باشد ممکن است علیرغم اینکه ضرری به الف وارد شده، بدون تعقیب بماند و شخص ب نیز با توجه به اینکه خودرو در ید شخص الف است اقدام به تخریب خودرو نموده و قصد ضرر رساندن به وی را داشته و ممکن است اصلاً مالک خودرو را نشناسد و قصد ورود ضرر به مالک را نداشته باشد و در اینجا به نظر می‌رسد شخصی که مستقیم از جرم متضرر گردیده و بزه دیده محسوب می‌شود، شخص الف است که به عنوان بزه دیده حق طرح شکایت را داراست و در ماده 677 قانون مجازات اسلامی تعزیرات نیز عبارت ((متعلق به دیگری)) به طور صریح به معنای مالکیت نمی‌باشد؛ بلکه مال تخریب شده بایستی متعلق به دیگری باشد، نه اینکه شخص مال خود را تخریب کند؛ که در این صورت خروج موضوعی دارد و جرم تلقی نمی گردد و عقلاً و عرفاً چیزی را که در دست کسی یا تصرف کسی قرار دارد متعلق به او می دانند؛ هر چند ممکن است مالک عین آن نباشد و در فرهنگ های لغت نیز متعلق به معنای وابسته بودن و رابط داشتن و مال کسی یا جایی بودن بیان شده است و حتی ممکن است متضرر از جرم در اینجا متعدد باشند که طبق ماده 102 قانون مجازات اسلامی تعقیب جزایی با شکایت هر یک از آنان شروع می‌شود؛ لذا با توجه به مراتب فوق در فرض سوال چنانچه متصرف نیز از جرم متضرر گردیده باشد و تعقیب متهم را درخواست نماید شاکی محسوب می‌گردد.
نظر اقلیت
با عنایت به ماده 677 قانون مجازات اسلامی تعزیرات که مقرر داشته (هر کس عمداً اشیاء منقول و غیر منقول متعلق به دیگری را تخریب نماید)؛ در بزه تخریب صرفاً مالک مال شاکی محسوب می‌شود و اگر شخص غیر از مالک حتی متصرف مال طرح شکایت نماید به دلیل فقدان سمت در طرح شکایت و اینکه مالکیتی نسبت به مال موضوع تخریب ندارد قرار موقوفی تعقیب صادر می‌گردد.