صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1381/06/09
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر چالوس
موضوع
فروش منزل و شرط عدم فروش آن تا پایان حیات فروشنده
پرسش
شخص (الف) به موجب عقد بیع منزل خویش را که شامل یکباب ساختمان می‌باشد به شخص (ب) که فرزند وی بوده می‌فروشد و در عقد منعقده شرط می‌کنند که خریدار حق فروش منزل را تا زمانی‌که شخص (الف) زنده است، ندارد لیکن شخص (ب) بعد از گذشت سه سال از تاریخ وقوع معامله، مورد معامله را به شخص (ج) می‌فروشد و شخص (الف) به محض اطلاع دادخواست ابطال معامله را به لحاظ تخلف از شرط مندرج در مبایعه‌نامه اولی تقدیم دادگاه صالحه می‌کند. حال بیان نمایید: 1. آیا چنین شرط مندرج در مبایعه‌نامه منعقده فی‌مابین (الف و ب) صحیح است؟ 2. آیا دادخواست ابطال معامله به لحاظ تخلف از شرط قابل پذیرش است؟ 3.آیا نسبت به معامله اول حق فسخ برای (الف) ایجاد می‌شود؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (4): موضوع هبه بین پدر و پسر صحیح است، لیکن شرط انصراف از ارث که امری موکول به بعد از فوت واهب است، یک شرط غیرنافذی است زیرا در مرحله تقریر شرط متهب مالکیتی در مورد مال موروثه ندارد که شرط اعراض از آن را بنماید، لیکن بعد از فوت واهب چنان‌چه آن را تنفیذ کرد چنین شرطی انجام یافته و قرارداد را منجزاً صحیح می‌نماید.
نظر اتفاقی
با توجه به بخشش اموال از سوی پدر به فرزند و قبض و اقباض مال موهوب اگرچه الفاظ بخشش و هبه در آن لحاظ نگردیده و به کار نرفته ولی منظور پدر از دادن مال تملک فرزند بر آن به صورت مجانی بوده و نظر به انجام قبض شرایط و ارکان عقد هبه کاملاً تحقق یافته است و منظور از گفتار پدر در خصوص تملیک مال و تحویل آن به فرزند چیزی جز هبه مستفاد نمی‌شود.
در خصوص شرط ضمن‌عقد چنین اظهارنظر شد: با توجه به این‌که قوانین مربوط به ارث و چگونگی تقسیم ماترک از جمله قواعد آمره می‌باشد که تراضی خلاف آن پذیرفته نیست، شرط باطل است ولی مفسد عقد نیست زیرا چنین شرطی نامشروع است مقنن در بند سه ماده 232 قانون مدنی متعرض این موضوع شده، در نتیجه شرط موصوف غیر قابل انجام است و فرزند مشروط بعد از فوت از سایر دارایی مورث خویش ارث خواهد برد.