صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/03/05
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
امکان تشدید میزان وثیقه پس از سپری شدن حداقل حبس بزه انتسابی به متهم
پرسش
در پرونده‌ای با موضوع سرقت، وقتی متهم به لحاظ عجز از تودیع تامین بازداشت می‌باشد، اگر مدت بازداشت متهم از حداقل حبس بزه انتسابی بیشتر شده باشد، آیا با توجه به تعدد شکات، میزان اموال مسروقه و لزوم رد مال، می‌توان قرار تامین کیفری متهم را تشدید کرد؟
نظر هیات عالی
نظریه اداره حقوقی به شماره 1408 مورخ 2/10/98 به شرح زیر مورد تائید اعضای هیات عالی نشست قضایی است. مقصود مقنن در وضع مقررات ذیل ماده‌ی 242 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 مبنی بر عدم بازداشت متهم بیش از حداقل حبس مقرر در قانون، آزادی بلاقید وی نیست؛ زیرا برابر مواد 217 و بعد قانون فوق‌الذکر مادام که دلایلی دال بر ارتکاب جرم علیه متهم وجود دارد، باید تحت قرار تامین کیفری باشد، اما هرگاه وی در حد نصاب مقرر در ذیل این ماده در بازداشت باشد، بازپرس باید قرار تامینی را که منتهی به بازداشت وی شده است با توجه به وضعیت وی به نحوی تخفیف دهد که زمینه آزادی وی فراهم شود. بدیهی است قرارهای التزام موضوع بندهای الف تا ث ماده 217 قانون مارالذکر، به طور طبیعی زمینه آزادی متهم را فراهم می‌سازد و اگر وی از پذیرش آن امتناع کند، ضمانت اجراهای مقرر در تبصره یک ماده 217 قانون یاد شده، اعمال می‌گردد. در جرایمی که علاوه بر الزام محکوم‌علیه به رد مال، مجازات قانونی جرم، حبس باشد؛ ملاک محاسبه حداکثر مدت بازداشت متهم، حداقل حبس مقرر در قانون برای آن جرم است و بازداشت متهم مازاد بر آن فاقد مجوز قانونی است.
نظر اکثریت
در فرض سوال، با توجه به تعدد شکات و میزان اموالی که از شکات به سرقت رفته است، امکان تشدید قرار تامین وجود دارد؛ چراکه مقررات ماده 242 قانون آیین دادرسی کیفری منصرف از رد مال می‌باشد و وفق ماده 219 قانون آیین دادرسی کیفری، درهرحال میزان قرار تامین کیفری نباید از خسارت وارده به بزه‌دیده کمتر باشد. پس حتی اگر مدت بازداشت متهم بیشتر از حداقل حبس بزه انتسابی شده باشد، به لحاظ لزوم تضمین حقوق شکات و امکان جبران خسارت وارده به آن‌ها، امکان صدور قرار مبنی بر تشدید قرار تامین وجود دارد.
نظر اقلیت
وفق ماده 242 قانون آیین دادرسی کیفری، به‌هرحال مدت بازداشت متهم نباید از حداقل مجازات حبس مقرر در قانون برای آن جرم تجاوز کند و پس از اینکه مدت بازداشت متهم تحت قرار تامین، از حداقل حبس بزه انتسابی بیشتر شد، باید توسط بازپرس تصمیمی اتخاذ شود تا متهم به طریق قانونی آزاد گردد، درحالی‌که تشدید قرار تامین متهم، مغایر با آزادی ایشان می‌باشد، پس در فرض سوال امکان تشدید قرار تامین وجود ندارد.
نظر ابرازی
در صورتی امکان تشدید قرار وجود دارد که پس از گذشت حداقل حبس بزه انتسابی، موجب جدیدی جهت تشدید قرار تامین ایجاد شود و این موجب جدید، قبل از گذشت حداقل حبس وجود نداشته باشد، ولی چنانچه قبل از گذشت حداقل حبس، با وجود موجبات تشدید، قرار تامین متهم تشدید نشده باشد (مثل آنکه ده نفر از متهم شکایت کرده‌اند و مجموع اموال مسروقه نیز به میزان یک میلیارد تومان می‌باشد؛ ولی قرار تامین کیفری متهم سیصد میلیون تومان بوده و شکایت ده نفر مذکور نیز در ابتدای تحقیقات و قبل از گذشت مدت بازداشت متهم از حداقل حبس بوده است)، در این صورت پس از آنکه مدت بازداشت متهم بیش از حداقل حبس بزه انتسابی شد، نمی‌توان قرار تامین وی را تشدید کرد.