صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1380/11/07
برگزار شده توسط: استان قم/ شهر قم
موضوع
مطالبه اجرت المثل در انتقال منافع در قبال اخذ قرض الحسنه
پرسش
هرگاه ضمن عقد اجاره مبلغی از طرف مستأجر به عنوان قرض‌الحسنه به موجر پرداخت شود و برهمین اساس موجر عین مستأجره را تا مدت اتمام قرارداد مجانی در اختیار مستأجر قرار دهد، آیا بعد از انقضای مدت می‌تواند مطالبه اجرت‌المثل کند؟
نظر هیئت عالی
با توجه به ماده 1 قانون روابط موجر و مستأجر مصوب 1362/2/13 مجلس شورای اسلامی که به تصرف دادن اماکن محل سکنا را به متصرف به هر عنوان به منظور اجاره به تصرف متصرف داده شده باشد مشمول قانون مزبور دانسته است و لحاظ ماده 4 قانون روابط موجر و مستأجر مصوب 1376/5/26 ولو این‌که اذن در امتناع مستأجر در قبال تأدیه مبلغی به عنوان قرض‌الحسنه محدود به زمان معین باشد، چون تخلیه و تحویل مورد اجاره به موجر موکول به استرداد وجهی است که به عنوان قرض‌الحسنه به موجر پرداخت شده است مادام‌که وجه مذکور به مستأجر مسترد نشود در صورت انقضای مدت هم نمی‌توان مستأجر را به پرداخت اجرت‌المثل مکلف کرد مگر این‌که خلاف این مطلب در متن اجاره‌نامه شرط شده باشد.
نشست قضایی (*1) مدنی: عقد اجاره به محض انقضای مدت برطرف می‌شود و مطابق ماده 494 قانون مدنی اگر پس از انقضای آن مستأجر عین مستأجره را بدون اذن مالک مدتی در تصرف خود نگاه دارد موجر برای مدت مزبور مستحق اجرت‌المثل خواهد بود
نظر اکثریت
سوال غلط به نظر می‌رسد زیرا که در مورد عقودی مثل اجاره می‌باید اجاره‌بها ابتدا مشخص شود تا عقد اجاره بر اساس ارکان این عقد ایجاد شود که در مورد سوال، چون قید شده است مجانی و اجاره‌بها، اصلا‌ً تعیین نشده است، لذا عقد اجاره محقق نشده است. چنان‌چه منظور سوال این باشد که عقد اجاره به مبلغ معینی تعیین، لکن پس از تحقق عقد از ناحیه موجر اجاره‌بهای هبه شده به مستأجر، به لحاظ غیرمعوض بودن قابل مطالبه بعدی نیز می‌باشد، اما چنان‌چه محرز شود که قرض‌الحسنه داده شده در قبال مقداری از اجاره‌بها بوده به همان میزان اجاره‌بهای مورد مطالبه کمتر خواهد شد و چنان‌چه منظور از کلمه مجانی در سوال صرف اباحه تصرف باشد سوال از بابت عقد اجاره صحیح نبوده بلکه تنها اباحه تصرف و پس از استیفای منفعت غیرقابل تدارک است.
نظر اقلیت
به هیچ وجه قابل مطالبه نیست و قرض ربوی است و هبه صدق نمی‌کند.