صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1385/10/09
برگزار شده توسط: استان خراسان شمالی/ شهر اسفراین
موضوع
دستور موقت در خصوص حضانت طفل شیرخوار
پرسش
زوج دادخواست صدور دستور موقت مبنی بر حضانت فرزند شیرخوار به طرفیت همسرش تقدیم میکند و دستور موقت صادر میشود لیکن زوجه از تحویل گرفتن فرزند خودداری میکند، آیا تخلف از دستور ضمانت اجرا دارد؟
نظر هیئت عالی
به موجب ماده 1169 قانون مدنی برای نگهداری طفل، مادر تا دو سال از تاریخ ولادت اولویت دارد پس از انقضای این مدت حضانت با پدر است مگر نسبت به اطفال اناث که تا سال هفتم حضانت آنها با مادر خواهد بود. به موجب مصوبه سال 1382/9/8 تبصره ای به این ماده اضافه شده که در صورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه میباشد و در قانون مدنی ضمانت اجرا ذکر نشده بلکه صرفاً از آن به عنوان تکلیف یاد شده است. در ماده 1172 همان قانون چنین آمده است: «هیچ یک از والدین حق ندارند در صورتی که حضانت طفل به عهده آنهاست از نگهداری امتناع کنند و در صورت امتناع حضانت به یکی از اقربا واگذار میشود.» لیکن ماده واحده سال 1365 ضمانت اجرایی مقرر کرده و بیان داشته: «در صورت مخالفت با حکم دادگاه تا اجرای حکم ممتنع از حضانت در حبس خواهد بود.» در سوال مطروحه زوج از دادگاه درخواست دستور فوری مبنی بر حضانت فرزند شیرخوار به طرفیت همسرش تقدیم میکند و دادگاه هم دستور فوری صادر میکند. مادام که در مورد دعوای اصلی حکمی صادر نشود و زوج در این مورد ظرف مدت بیست روز اقامه دعوا نکند دستور فوری بی اثر خواهد شد لیکن در صورت تقدیم دادخواست و صدور حکم به الزام زوجه به حضانت طفل در صورت مخالفت زوجه تا زمان اجرای حکم در حبس خواهد بود.
نظر اتفاقی
طبق ماده واحده قانون مربوط به حق حضانت مصوب 1365/4/22 چنانچه به حکم دادگاه مدنی خاص یا قائم مقام آن دادگاه، حضانت طفل به عهده کسی قرار گیرد و پدر یا مادر و یا شخص دیگری مانع اجرای حکم شود و یا از استرداد طفل امتناع ورزد دادگاه صادرکننده حکم وی را ملزم به عدم ممانعت یا استرداد طفل میکند و در صورت مخالفت به حبس تا اجرای حکم محکوم خواهد شد. در ماده 20 قانون حمایت خانواده تصریح شده که طرفین دعوا یا هریک از آنها میتوانند از دادگاه تقاضا کنند قبل از ورود به ماهیت دعوا مسأله حضانت و هزینه نگهداری اطفال یا نفقه زن را مورد رسیدگی فوری قرار دهد و قراری در اینباره صادر کند. دستور موقت دادگاه فوراً به مورد اجرا گذاشته میشود.
ملاحظه میشود که ماده واحده ناظر به حکم دادگاه است که برای آن ضمانت اجرا در صورت تخلف پیش بینی شده و اشاره ای به دستور موقت نشده است و ماده 20 فقط اشاره به اجرای دستور موقت کرده است. با توجه به اینکه قانون برای تخلف از دستور موقت ضمانت اجرایی پیش بینی نکرده به استناد ماده واحده نمیتوان زوجه را به لحاظ تحویل نگرفتن فرزند خود بازداشت کرد.