صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/01/08
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر نائین
موضوع
بررسی قابلیت اجرای رای داوران مشمول بندهای ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی
پرسش
چنانچه رأی داوری مشمول بندهای ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی باشد ولی در مهلت مندرج در ماده 490 قانون آیین دادرسی مدنی نسبت به آن تقاضای ابطال نشده باشد آیا قابلیت اجرا دارد و اگر قابلیت اجرا ندارد نسبت به تقاضای صدور اجرائیه چه تصمیمی باید گرفته شود؟
نظر هیئت عالی
شرایط و موارد ابطال رای داور در مفاد ماده 489 ق.آ.د.م احصا گردیده که رسیدگی به آنها مستلزم درخواست ذینفع (تقدیم دادخواست) می‌باشد که دادگاه ذی‌صلاح بنا به تجویز ماده 490 ق.آ.د.م با توجه و رعایت موارد مندرج در ماده 489 همان قانون رسیدگی و حکم به ابطال رای داور صادر می‌کند؛ بنابراین چنانچه دادخواست خارج از مهلت تقدیم شود و قرار رد دادخواست صادر و قرار اخیرالذکر قطعی شود با درخواست اجرایی رای داور، اجراییه مطابق مقررات قانون اجرای احکام مدنی صادر و عیناً اجرا می‌گردد؛ چه امر قضاوت شده است و نظریه مشورتی 7/3167 مورخ 89/5/30 اداره حقوقی نیز موید این تفسیر می‌باشد.
نظر اکثریت
در فرض سوال با عنایت به این‌که صدر ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی صراحتاً اعلام نموده که رأی داوری در موارد 7 گانه باطل می‌باشد و رأی قابلیت اجرا ندارد، لذا صدور اجرائیه ممکن نیست و دادگاه موظف به صدور اجرائیه نمی‌باشد. چنانچه ذینفع درخواست صدور اجرائیه را بنماید مقام قضایی با دستور « دفتر لایحه ثبت، با عنایت به این‌که حسب بند... ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی رأی داوری باطل و قابلیت اجرا ندارد، اقدامی ندارد و پرونده بایگانی گردد» اتخاذ تصمیم می‌نماید.
هرچند در عمل، دستور قاضی به شرح فوق قابلیت اعتراض ندارد و به نوعی به ضرر محکوم‌له می‌باشد، ولی در واقع پیرامون موضوع فوق‌الذکر نقص قانونی وجود دارد و قانون می‌باید پیرامون فرض سوال صراحتاً تعیین تکلیف می‌نمود که چنانچه قاضی شرایط فوق را رأساً احراز کند چه تصمیمی و چه اقدامی می‌باید صورت دهد.
در فرض مختومه نمودن پرونده، ذینفع مجدداً می‌تواند دادخواست جدید مطرح و موضوع مجدداً رسیدگی گردد و موضوع اعتبار امر مختومه را ندارد.
نظر اقلیت
نظر به این‌که ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی مواردی که رأی داوری باطل و غیرقابل اجراست را بیان و احصا نموده است و ضمانت اجرای این مطلب را در ماده 490 قانون مذکور بیان نموده است و عبارت «در مورد ماده فوق» تکلیف دادگاه را در رسیدگی به موضوع صراحتاً مشخص نموده است، لذا مادام که درخواست ابطال رأی داور از جانب طرفین ظرف مهلت 20 روز پس از ابلاغ رأی داوری مطرح نشده باشد یا با استناد به ماده 492 قانون آیین دادرسی مدنی - در صورتی‌که دادخواست ابطال رأی داور در خارج از موعد مقرر تقدیم دادگاه شده قرار رد دعوا صادرشده باشد؛ دادگاه مکلف است حسب ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی به درخواست ذینفع رأی داور را به اجرا گذارد و نمی‌تواند با استناد به این‌که رأی داور مشمول ماده 489 قانون مزبور است و اساساً باطل و غیر قابل‌اجرا است، درخواست صدور اجرائیه را رد کند.نظریه مشورتی 7/3749مورخ 1387/6/18موید این موضوع می‌باشد.