صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1388/05/16
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر رضوانشهر
موضوع
نحوه مطالبه و دریافت وجه‌الکفاله از کفیل بازنشسته
پرسش
اگر بازنشسته به عنوان کفیل از کسی، خواهان کفالت باشد، آیا بر اساس تبصره 96 قانون اجرای احکام مدنی، در صورت تخلف از معرفی متهم یا محکومٌ‌علیه، می‌توان از حقوق وی وجه‌الکفاله را اخذ کرد؟
نظر هیئت عالی
در مورد افرادی که بازنشسته هستند چنان‌چه مدیون باشند، به منظور وصول دین آن‌ها در صورت داشتن زن یا فرزند، یک چهارم والا یک سوم از حقوق و مزایای آن‌ها توقیف می‌شود.
برطبق تبصره 1 ماده 96 قانون اجرای احکام مدنی، دین باید دین شخص بازنشسته باشد والا اگر شخصی طلبی از فرد بازنشسته داشته باشد، حقوق و مزایای شخص بازنشسته را نمی‌توان در قبال بدهی آن شخص به فرد ثالثی توقیف کرد.
اما در سوال مطروح فرد بازنشسته‌ای تعهدکرده چنان‌چه مکفول، خود را در زمان مقرر معرفی نکند مبلغ معینی را بپردازد.
بنابراین، چنان‌چه کفیل از عهده تعهد خود برنیاید، دین وی محقق می‌شود و ضمانت اجرای این تعهد پرداخت وجه‌الکفاله است و تأدیه آن بر عهده اوست و اگر غیر از این باشد که نتوان وجه‌الکفاله را از فرد بازنشسته اخذ کرد، کفالت او چه معنی و مفهومی خواهد داشت. بنا به مراتب اخذ وجه‌الکفاله از کفیل بازنشسته بلامانع است.
نظر اکثریت
با توجه به بحث‌های انجام شده و صرف‌نظر از این‌که اخذ کفیل اقدامی جزایی است و این اقدام جزایی باید در قالب عقد کفالت تنظیم گردد و به موجب ماده 740 قانون مدنی که اشعار داشته است: «کفیل باید مکفول را در زمان و مکانی که تعهد کرده است حاضر نماید والا باید از عهده حقی که بر عهده مکفول ثابت می‌شود برآید»، ثابت می‌گردد که دین مذکور، دین خود مکفول نمی‌باشد. با استناد به تبصره 96 قانون اجرای احکام مدنی، چون دین، دین بازنشسته کفیل به حساب نمی‌آید، نمی‌توان از حقوق وی کسر کرد.
نظر اقلیت
با توجه به این‌که در زمان اخذ کفیل از ناحیه مقام قضایی، دینی بر عهده مکفول محقق نیست و مسئولیت مکفول، مسئولیت جزایی می‌باشد نه مسئولیت مدنی؛ از طرفی برای پاسخ به این سوال باید به این نکته توجه نمود که دین دارای چه تعریفی می‌باشد، با توجه به تعریف «دین» که عبارت است از تعهدی که بر ذمّه شخصی به نفع کسی وجود دارد، به نظر می‌رسد که تعهد کفیل بر له مکفولٌ‌له (دادگاه) می‌باشد و لذا تعهد کفیل در حاضر کردن مکفول، دین خود شخص کفیل می‌باشد. بنابراین، کفیل در صورت تخلف از حاضر کردن مکفول باید نسبت به پرداخت وجه‌الکفاله اقدام نماید و اخذ آن از حقوق بازنشسته ممکن می‌باشد.