صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1390/07/10
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر قائم شهر
موضوع
وضعیت مَهر عندالاستطاعه در عقد دائم از حیث بقای حق حبس
پرسش
اگر در هنگام انعقاد عقد دائم شرط شود که مَهر به صورت عندالاستطاعه پرداخت شود آیا زوجه حق حبس دارد یا اینکه با این شرط حق حبس منتفی میشود؟
نظر هیئت عالی
شرط عندالاستطاعه به منزله موجل شدن مَهر نیست تا مسقط حق حبس زوجه شود. بنا به مراتب با اثبات استطاعت زوج، زوجه حق حبس خواهد داشت و بنابر مستفاد از ماده 1085 قانون مدنی، شرط مذکور، مانع اعمال حق حبس نیست.
نظر اکثریت
به موجب ماده 1085 قانون مدنی در صورتیکه مَهر حال باشد زوجه قبل از دریافت آن حق دارد از انجام وظایف زناشویی امتناع کند و این امتناع مسقط نفقه نیست که این حق معروف به حق حبس است و در صورتیکه مَهر به صورت موجل باشد این حق حبس ساقط میشود. حال که مَهر به صورت عندالاستطاعه است هر چند قانونگذار صریحاً اظهارنظر نکرده است؛ ولیکن با استمداد از قانون مدنی و اصول حقوقی باید جواب داد که حق حبس ساقط میشود. چون حق حبس یک امر استثنایی است و در مواردی عمل میشود که یقین به وجود شرایط آن باشد. چون در این فرض موضوع مردد است به اینکه حق حبس وجود دارد یا خیر و یقین از بین رفته است؛ فلذا این حق نیز منتفی میشود. مضافاً به اینکه در ماده 1085 قانون مدنی مقرر شد در صورتیکه مَهر به صورت موجل باشد حق حبس منتفی میشود. چه تفاوتی وجود دارد که اجل به صورت قطعی تعیین شده باشد یا اینکه متغیر باشد و با حصول شرط، سرانجام آن مشخص شود. هنگامی که طرفین با هم توافق میکنند که مَهر به صورت عندالاستطاعه پرداخت شود، زوجه اگر ثابت کند که زوج در هنگام انعقاد عقد مستطیع بود از این حق می-تواند استفاده کند؛ ولیکن اگر قادر به اثبات این موضوع نباشد حق حبس منتفی میشود.
نظر اقلیت
حق حبس از حقوق زوجه است و میتواند در هر شرایطی از آن استفاده کند؛ مگر اینکه مَهر به صورت موجل باشد و چون در فرض عندالاستطاعه بودن، مَهر به صورت وعدهدار نیست بلکه مشروط است و حال محسوب میشود؛ بنابراین حق حبس باقی است و زوجه میتواند از این حق استفاده کند.