تاریخ نظریه: 1398/06/24
شماره نظریه: 7/98/840
شماره پرونده: 98-88-840 ک
استعلام:
الف-شخصی چک مبلغ صد و بیست میلیارد تومان را با طرح دعوای حقوقی دادخواست مطالبه اقدام نموده است.
ب-صادرکننده‌ی چک دعوای کیفری سوء استفاده از سفید امضاء را علیه دارنده مطرح نموده.
ج-دارنده با معرفی دو نفر شاهد اعلام نموده من از صادرکننده طلب داشتم و چک را سفید امضاء در اختیار من گذاشت و گفت خودت مبلغ را قید کن.
د-کارشناس حسابرسی می‌گوید دلیلی دال بر مراوده مالی بین طرفین از ناحیه شاکی و متهم ارائه نشده است.
با شرایط موجود اصل اعتبار و ظاهر سند تجاری به نفع دارنده چک و اصل برائت و عدم مدیونیت به نفع صادرکننده چک است.
عنایت فرموده نظر مشورتی خود را در خصوص وصف کیفری عمل دارنده یا عدم آن اعلام فرمایید.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولا، دادن چک های سفید امضاء ظهور در تفویض اختیار پرکردن آن به دارنده چک دارد؛ بنابراین صرف تکمیل کردن متن چک سفید امضا توسط دارنده آن جرم محسوب نمی گردد و تحقق بزه سوءاستفاده از سفید امضا موضوع ماده 673 قانون تعزیرات 1375 منوط به وجود عناصر و ارکان مادی و معنوی بزه مزبور از جمله اثبات وجود رابطه امانی (سپردن چک) و استفاده از چک در غیر موارد امانی و به ضرر صاحب حساب است؛
ثانیا، با توجه به اصل غیرقابل استناد بودن ایرادات در برابر دارنده با حسن‌نیت اسناد تجاری و وصف تجریدی آن، این اسناد از جمله چک پس از صدور، از منشاء خود منفک می‌شوند که با این وصف، صادرکننده یا ظهرنویس یا ضامن نمی‌توانند در برابر دارنده با حسن‌نیت به روابط شخصی مالی میان خود استناد نمایند؛ مانند این‌که چک به صورت امانی در اختیار دارنده یا خواهان بوده است؛ مگر این‌که تحصیل مجرمانه چک به موجب رأی قطعی دادگاه کیفری محرز شود.