صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/08/02
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
صحت یا بطلان نکاح در مورد زن ناقص یا عقیم
پرسش
زوجه حسب گواهی پزشکی قانونی فاقد رحم و تخمدان و فاقد قدرت باروری است و از نظر ظاهری زن لیکن از نظر ژنتیکی مذکر است؛ با این وصف زوج با تقدیم دادخواست تقاضای بطلان عقد نکاح را نموده است؛ آیا نکاح صحیح است و اگر صحیح نیست زوجه مستحق مهر می‌باشد یا خیر؟
نظر هیئت عالی
پاسخ به سوال طرح شده مستلزم آن است که بر مبنای نظریه علمی و کارشناسی پزشکی مشخص شود طرف ازدواج (زوجه در سند نکاحیه) مذکر است یا مونث یا خنثی، در هر حال تشخیص آن یک امر فنی و تخصصی است و النهایه اظهار نظر نهایی با دادگاه می‌باشد؛ اما در فرضی که به طرق علمی و کارشناسی ثابت شود، علی رغم اینکه زوجه ظاهر زنانه دارد، ولی فاقد دستگاه تناسلی زنانه از جمله رحم و... می‌باشد؛ در این صورت مورد از مصادیق بطلان عقد نکاح است و زوجه اساساً مونث تلقی نمی شود تا مستحق مهریه باشد؛ لیکن در فرضی که زوجه مندرج در عقدنامه مونث دانسته شود، ازدواج صحیح و مهر به او تعلق می‌گیرد.
نظر اکثریت
چون با توجه به خصوصیات ظاهری به زوجه زن اطلاق می‌شود، مورد از موارد بطلان عقد نکاح نیست؛ هر چند به وی زن ناقص یا عقیم اطلاق گردد و اگر نزدیکی واقع شده باشد به او مهریه تعلق می‌گیرد.
نظر اقلیت
چون از نظر ژنتیکی حسب گواهی پزشکی قانونی مذکر می‌باشد و با عنایت به اینکه یکی از شرایط صحت عقد نکاح اختلاف در جنسیت زوجین می‌باشد؛ لذا از موارد بطلان عقد نکاح است و حسب مواد 1098 و 1099 قانون مدنی چنانچه نزدیکی نشده باشد زن مستحق مهریه نیست و در صورت جهل زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمثل است.