صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/06/05
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر اصفهان
موضوع
تفاوت اخاذی با چاقو و سرقت مسلحانه
پرسش
بزه موضوع ماده 617 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی در قسمت اخاذی با چاقو چه تفاوتی با سرقت مسلحانه موضوع ماده 652 قانون مذکور دارد؟
نظر هیئت عالی
اخاذی و سرقت دو عنوان مجرمانه متفاوت است، اخاذی گرچه اخذ مال دیگری به عنف یا تهدید است ولکن مشمول عنوان سرقت نیست، بنابراین جرایم موضوع مواد 617 (اخاذی به وسیله چاقو یا هر اسلحه دیگر و...) و 652 (سرقت مسلحانه و...) هریک در مجرای خود قابل تعقیب و مجازات هستند. ضمناً چنانچه اخاذی بدون استفاده از سلاح واقع گردد، مرتکب مطابق ماده 665 قانون تعزیرات (مصوب 1375) قابل مجازات است.
نظر اکثریت
در لغت نامه دهخدا اخاذی به عمل شخص بسیار سخت‌گیرنده اطلاق شده است. در واقع مفهوم اخاذی اجبار طرف مقابل به پرداخت مال یا انجام فعل یا ترک فعل مشخص می‌باشد. در بسیاری از موارد که اخذ مال به وسیله چاقو صورت می‌گیرد، ممکن است مال‌باخته با دیدن سلاح از روی ترس و ناچاری مال خود را با اختیار به طرف مقابل بدهد ولی به نظر می‌رسد عرفاً می‌توان گفت که ربایش محقق شده است و اختیار ناشی از اجبار موثر در مقام و تغییر ماهیت فعل ارتکابی متهم نمی‌باشد، با این وصف تفکیک بین این مورد و موردی که فرد مسلح خود اموال مال‌باخته را از جیب یا کیف او خارج می‌کند فاقد توجیه است و جسارت عمل شخص مرتکب در حالت اول با میزان مجازات مندرج در ماده 617 متناسب نمی‌باشد. با این توضیح به نظر می‌رسد تنها راه حل قانونی برای جمع دو ماده تمسک به ماده 131 قانون مجازات اسلامی می‌باشد که بر اساس آن مرتکب به مجازات اشد محکوم خواهد شد. با توجه به تفاسیر فوق اخاذی با چاقو و سرقت تام مسلحانه با یکدیگر هم‌پوشانی دارد و مشمول ماده 131 قانون مجازات اسلامی خواهد شد.
نظر اقلیت
ضمن پذیرش نظر اکثریت مبنی بر اینکه اختیار ناشی از اجبار موثر در مقام و تغییر ماهیت فعل ارتکابی متهم نمی‌باشد و تنها راه حل قانونی برای جمع دو ماده، ماده 131 قانون مجازات اسلامی می‌باشد اما با توجه به متن ماده 617 بخش تعزیرات به نظر می‌رسد اخاذی با چاقو جرم‌انگاری نشده است بلکه صرفا وسیله قرار دادن چاقو جهت اخاذی در این ماده جرم‌انگاری شده لذا می‌توان گفت این جرم با شروع به سرقت مسلحانه هم‌پوشانی دارد و در صورت وقوع جرم سرقت به صورت تام، صرفاً مقدمه وقوع جرم محسوب خواهد شد.
نظر ابرازی
بین اخاذی و سرقت دو تفاوت وجود دارد که منجر به تشخیص عنوان صحیح با فعل ارتکابی خواهد شد: 1) عنصر ربایش در تحقق اخاذی وجود ندارد و طرف با اختیار ناشی از ترس مال را به اخاذ می‌دهد. 2) در سرقت موضوع جرم الزاماً مال است ولی در اخاذی علاوه بر مال، انجام خدمت یا ترک فعل به اجبار نیز می‌تواند از مصادیق اخاذی باشد.