تاریخ نظریه: 1403/02/15
شماره نظریه: 7/1402/1098
شماره پرونده: 1402-186/1-1098ک
استعلام:
شخصی به نوزده سال حبس محکوم شده است؛ اما دادگاه در رای نوشته است با توجه به این‌که پزشکی قانونی بیان داشته که ایشان تحمل حبس ندارد، مابقی حبس به صد میلیون تومان جزای نقدی تبدیل و تخفیف می‌شود ؟
آیا این سابقه موثر کیفری محسوب می‌شود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
ملاک داشتن یا نداشتن سابقه محکومیت موثر کیفری، ماده 25 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 است و طبق این ماده در جرایم عمدی صدور حکم قطعی به مجازات‌های مندرج در ذیل این ماده، محکوم را از حقوق اجتماعی (در مدت‌های مقرر در این ماده) محروم می‌کند و این محکومیت‌های قطعی، محکومیت موثر کیفری محسوب می‌شوند؛ لذا در فرض سوال که در خصوص فردی به علت ارتکاب جرم عمدی حکم به 19 سال حبس صادر و قطعی شده است، با عنایت به بند «ب» ماده یادشده این محکومیت قطعی دارای مجازات تبعی است و محکومیت موثر کیفری محسوب می‌شود؛ هر چند که پس از تحمل مدتی از حبس، دادگاه با کسب نظر پزشکی قانونی در اجرای قسمت اخیر ماده 502 قانون آیین دادرسی کیفری، بقیه مجازات حبس را به مجازات مناسب دیگری یعنی جزای نقدی (که فاقد مجازات تبعی است و محکومیت موثر کیفری محسوب نمی‌شود) تبدیل کند و مجازات تبعی مربوط به محکومیت 19 سال حبس صرفنظر از تبدیل بقیه مجازات حبس به جزای نقدی باید در خصوص محکوم‌علیه اجرا شود؛ زیرا مقررات ماده 502 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 تاسیس خاصی است و متفاوت از نهاد‌های ارفاقی نظیر تخفیف در مجازات می‌باشد و تبدیل مجازات تعزیری به مجازات مناسب دیگر موضوع قسمت اخیر این ماده که ناظر به وضعیت شخصی محکوم‌علیه و تدبیری در اجرای حکم محکومیت اولیه است، تاثیری در اجرای مجازات تبعی (محرومیت از حقوق اجتماعی) که مربوط به محکومیت اولیه است، ندارد.