صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/06/26
برگزار شده توسط: استان خراسان شمالی/ شهر فاروج
موضوع
محل صالح به رسیدگی در جرم کلاهبرداری که با استفاده از عابر بانک صورت گیرد و نوع جرم
پرسش
شخصی شکایتی بدین شرح مطرح نموده که فردی از طریق تماس تلفنی بیان داشته در قرعه کشی شرکت همراه اول برنده مقداری وجه نقد شده اید و نیاز است به عابر بانک مراجعه و عملیاتی را انجام دهید و شاکی با حضور در دستگاه عابر بانک اقدام به انتقال مبلغی به حساب بزهکار می‌نماید.حساب شاکی در شهر فاروج و حساب بزهکار در شهر تهران افتتاح گردیده و تلفن تماس گیرنده نیز با کد شهر تهران می‌باشد که نشان می دهد وی از شهر مذکور تماس گرفته است، حال اولاً نوع جرم چیست ؟ ثانیاً محل وقوع کجاست ؟
نظر هیئت عالی
عمل مذکور در سوال به سبب اغفال و فریب بزه دیده که وجه را به حساب متهم مشخصا واریز کرده کلاهبرداری سنتی محسوب و محل وقوع بزه محلی که وجه واریز شده (تهران) می‌باشد.
نظر اکثریت
جرم کلاهبرداری سنتی است، بردن مال مهم است و محل وقوع جرم محلی است که وجه مذکور به حساب ایشان واصل گردیده و در مالکیت بزهکار قرار گرفته است و صرف خروج از ید بزه دیده کافی برای تحقق بزه کلاهبرداری سنتی نیست و صرفاً شروع به کلاهبرداری است. لذا محل وقوع جرم محل افتتاح حساب بزهکار یا حسابی که وجه به آن واصل شده است (بر فرض سوال تهران) می‌باشد زیرا در کلاهبرداری که جرمی مرکب است محل وقوع، محل تحقق آخرین جزء یعنی بردن مال می‌باشد و صرف انتقال از ناحیه شاکی و عدم وصول وجه به حساب متهم را نمی توان موجب تحقق بزه کلاهبرداری به صورت تام دانست زیرا در این صورت اولا امکان برداشت توسط متهم وجود ندارد و بردن مال محقق نمی گردد و صرف خروج وجه از ید شاکی بدون وضع ید متهم به معنای بردن مال نیست و ثانیا امکان دارد وجه به دلیل اختلالات سیستمی به حساب متهم واصل نشده و دوباره به حساب شاکی عودت داده شود آیا در این شرایط می توان متهمی که منتفع نشده و مالی نبرده است را مجرم (کلاهبرداری به صورت تام) دانست؟ ثالثا در تحقق بزه معنونه علاوه بر تضرر شاکی، انتفاع مجرم نیز شرط می‌باشد در حالی که صرف خروج وجه از حساب شاکی موجب انتفاع مجرم نمی گردد. همچنین موضوع کلاهبرداری رایانه ای نیست زیرا براساس ماده 741 قانون مجازات اسلامی مصوب 1388 (جرایم رایانه ای) عنصر معنوی بزه معنونه وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد و... داده ها یا مختل کردن سامانه در بستر سامانه های رایانه ای یا مخابراتی به طور غیر مجاز و در نتیجه تحصیل وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری می‌باشد در حالی که در ما نحن فیه متهم هیچ یک از اعمال مذکور را انجام نداده بلکه شاکی پس از اغفال توسط متهم وجوهی را به حساب وی واریز نموده است بنابراین هرسه رکن عنصر مادی بزه کلاهبرداری سنتی یعنی مانور متقلبانه (امیدوار کردن به امور واهی)، اغفال بزه دیده و بردن مال محقق می‌باشد.
نظر اقلیت
صرف خروج وجه از حساب شاکی کافی است لذا محل تحقق جرم فاروج است و نوع جرم نیز کلاهبرداری سنتی است.
نظر ابرازی
جرم رایانه ای (کلاهبرداری رایانه ای) است و محل وقوع جرم براساس رای وحدت رویه شماره 729 دیوان عالی کشور محل افتتاح حساب شاکی است (در فرض سوال فاروج).