صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/10/17
برگزار شده توسط: استان چهار محال و بختیاری/ شهر بروجن
موضوع
تاثیر تغییر جنسیت (از مذکر به مونث) در ولایت قهری پدر
پرسش
آقای الف با خانم ب ازدواج می کند، حاصل این ازدواج دو فرزند دختر است، پس از ده سال زندگی مشترک، خانم ب طلاق می‌گیرد و حضانت فرزندان صغیر توسط دادگاه به مادر سپرده می‌شود. پس از طلاق، آقای الف اقدام به تغییر جنسیت می‌نماید، اکنون خانم ب (مادر صغار) به دادسرا مراجعه و درخواست نصب قیم برای فرزندانش می‌نماید. دو سوال در این خصوص مطرح است:
1- با توجه به تغییر جنسیت آقای الف (از مذکر به مونث) آیا ولایت قهری وی از فرزندانش ساقط می‌شود یا خیر ؟
2- با توجه به تغییر جنسیت آقای الف آیا می توان درخواست عزل ولی قهری را از دادگاه نمود یا خیر؟
نظر هیات عالی
1- با تغییر جنسیت مرد به جنس مخالف، ولایت وی بر صغار خود ساقط است و اگر جنس زن به مرد تغییر یابد، ولایت قهری برای وی ثابت نمی‌شود. لذا در هر دو صورت ولایت بر صغار با جد پدری است و با فقدان پدربزرگ، ولایت برای حاکم (ولی‌فقیه) است.
2- با تغییر جنسیت می‌توان از طریق دادگاه درخواست عزل ولی قهری و نصب قیم نمود. بنابه مراتب مذکور، نظریه اکثریت در فرض سوال مورد تایید هیات عالی است.
نظر اکثریت
در این خصوص دو نظر وجود دارد امام خمینی (ره) در مسئله 6 کتاب تحریر الوسیله می فرماید اگر جنس مرد به مخالف تغییر پیدا کند ظاهر این است که ولایت وی بر صغیرهایش ساقط است و اگر جنس زن تغییر یابد برای او ولایت بر صغار ثابت نمی شود پس ولایت آنها برای جد پدری است و با فقدان او برای حاکم است با توجه به این موضوع و این که در ولی قهری هم جنسیت و هم شخصیت مهم است و این که با تغییر جنسیت احکام زن بر وی جاری می‌شود لذا ولایت کلا ساقط است و در پاسخ به قسمت دوم سوال: باید از طریق دادگاه درخواست عزل ولی قهری را نمود و برای صغار قیم منصوب گردد.
نظر ابرازی
با توجه به ماده 1184 قانون مدنی که موارد عزل ولی قهری را بیان می‌دارد و این مورد بیان نشده بنابر این ولایت با تغییر جنسیت باقی است چون طفل به نطفه بر می‌گردد لیکن در خصوص قسمت دوم سوال باید عزل ولی قهری را از دادگاه در خواست نمود.