تاریخ نظریه: 1395/08/03
شماره نظریه: 7/95/1823
شماره پرونده: 1333-1/168-95
استعلام:
1- در صورت عدم احراز عنصر روانی (علم به موضوع عمد در فعل و عمد در نتیجه) استدلال بازپرس در صدور قرار منع تعقیب با در نظر گرفتن ماده 265 ق. آ. د. ک مصوب 1392 آیا بر اساس جرم نبودن عمل ارتکابی (عدم احراز یکی از ارکان تشکیل دهنده جرم می‌باشد یا فقدان ادله کافی برای انتساب جرم به متهم ؟
2- با توجه به ماده 278 ق. آ. د. ک مصوب 1392 الف) در مواردی که وفق مواد 306 و 340 قانون پرونده به صورت مستقیم در دادگاه کیفری رسیدگی می‌گردد در صورت صدور قرار منع تعقیب آیا موجبی برای اعمال ماده 278 ق. آ. د. ک می‌باشد یا خیر؟
ب) به عبارت و در دادسرا قطعی شود) در ماده 278 ق. آ. د. ک آیا مشمول فرضی که پرونده با اعتراض شاکی نسبت به قرار منع تعقیب به دادگاه ارسال و دادگاه قرار منع تعقیب را تایید نموده است می‌شود ؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1) برای تحقق جرایم عمدی، علاوه بر احراز رکن قانونی و مادی، نیاز به احراز رکن معنوی جرم که قصد مجرمانه است می‌باشد که در صورت فقدان این رکن، جرم محقق نمی‌شود. بر همین اساس است که قانونگذار در ماده 144 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/2/1، در کنار علم مرتکب به موضوع جرم، احراز قصد مجرمانه را شرط تحقق جرایم عمدی می‌داند، بنابراین در فرض سوال بازپرس باید بر اساس جرم نبودن عمل ارتکابی، قرار منع تعقیب صادر نماید.
2) الف: در فرضی که پرونده به صورت مستقیم در دادگاه کیفری رسیدگی می‌گردد، در واقع دادگاه خود رأساً متکفل انجام مرحله‌ی تحقیقات مقدماتی است و انجام این تحقیقات مقدماتی اعم از تحقیق و تعقیب با توجه به مواد 24 و 102 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، و ملاک قسمت ذیل ماده‌ی 341 این قانون باید طبق مقررات مربوط به مرحله‌ی تحقیقات مقدماتی مذکور در بخش دوم همین قانون صورت گیرد، بنابراین در فرض سوال اعمال ماده 278 قانون یاد شده امکان پذیر است.
ب: عبارت مذکور در ماده‌ی 278 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، مبنی بر این که در دادسرا قطعی شود مربوط به فرضی است که قرار منع تعقیب صادره از دادسرا مورد اعتراض قرار نگیرد و در فرض سوال که قرار مورد اعتراض قرار گرفته و در دادگاه کیفری صالحه تأیید گردیده است، در واقع قرار در دادگاه قطعی شده است و مشمول قسمت دوم ماده‌ی 278 است و مشمول عبارت در دادسرا قطعی شود نمی‌گردد./