صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/02/16
برگزار شده توسط: استان خراسان رضوی/ شهر خواف
موضوع
چک و تحویل آن برای ضمانت و موارد تبدیل تعهد
پرسش
فردی بابت حسن انجام کار یا تضمین تحویل اجناس یک فقره چک تحویل دیگری می دهدکه پس از انجام کار یا تحویل کالا به ایشان مسترد گردد، حال چنانچه دارنده چک قبل از اتمام کار یا پس از انجام کار و تحویل کالا حسب مورد اقدام به برگشت چک نماید. آیا جرمی واقع شده است ؟ در صورت مثبت بودن، عنوان مجرمانه چیست؟
نظر هیئت عالی
نظریه شماره 7/96/568 مورخ 1396/3/9 اداره حقوقی قوه قضاییه به شرح زیر مورد تایید اعضای هیأت عالی است و نظریه اتفاقی در حد استنتاج مرقوم تایید می‌گردد؛ در فرض سوال که چکی بابت تضمین حسن اجرای قرارداد در اختیار شخصی قرار گرفته و بنا بر این بوده که پس از اجرای قرارداد آن را به صادر کننده مسترد نماید، اما وی این چک امانی را به بانک محال علیه ارائه نموده و به دلیل عدم موجودی، گواهی عدم پرداخت اخذ نموده است استعمال محقق شده است و چون صرف صدور گواهی عدم پرداخت برای صاحب حساب، ضرر(اعم از مادی یا غیر مادی) دارد لذا با حصول سایر شرایط، امکان تحقق بزه خیانت در امانت مذکور در ماده 674 قانون مجازات اسلامی 1375 وجود دارد که تشخیص آن بر عهده مرجع قضایی رسیدگی کننده است.
نظر اتفاقی
اسناد تجاری صرفاً وسیله پرداخت هستند و مال محسوب نمی شوند و عقود ضمانی امانت ایجاد نمی کنند و امانت قانونی و شرعی مورد حمایت کیفری قانون گذار نیست و چه بسا از عنصر امانت در عرف این است که هر موقع مورد امانت از امین مطالبه شود قابل استرداد باشد در حالی که در این مورد چک تضمینی قبل از اجرای مرّ تعهد قابل مطالبه و استرداد نیست و مراجع کیفری صلاحیت بررسی حسن انجام کار یا اجرای تعهد را ندارد و موضوع بایستی از سوی مراجع حقوقی پیگیری شود لذا وقوع جرم قابل تصور نیست، نظریه اتفاقی قضات خواف بر این است که با توجه به اینکه چک تضمینی پس از اجرای تعهدات در ید دارنده امانت تلقی می‌شود لذا در صورت اقدام مالکانه بر روی چک تضمینی موضوع خیانت در امانت محسوب می‌شود.