صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/12/23
برگزار شده توسط: استان کهگیلویه و بویراحمد/ شهر دوگنبدان
موضوع
طرح دعوی قلع و قمع مستحدثات یا دعوی استرداد مبلغ اعیان و عرصه
پرسش
شخص الف یک قطعه زمین به شخص ب می فروشد و شخص ب اقدام به احداث ساختمان مسکونی در زمین می کند بعد از مدتی شخص ج مدعی مالکیت زمین شده و به طرفیت شخص ب طرح دعوی کرده و شخص ب به قلع و قمع مستحدثات و خلع ید محکوم می‌گردد.شخص ب نیز به طرفیت شخص الف طرح دعوی کرده و شخص الف به پرداخت مبلغ یکصد میلیون تومان بابت عرصه و یکصد میلیون تومان بابت اعیان احداثی به نرخ روز در حق شخص ب محکوم می‌گردد. بعد از صدور رای شخص ب با شخص ج سازش کرده و شخص ج مبلغ یکصد میلیون تومان ارزش عرصه را از شخص ب دریافت کرده و نسبت به اعیان و قلع و قمع تعرضی نمی کند.
حال شخص الف چه دعوایی می‌تواند به طرفیت شخص ب مطرح کند؟
الف: دعوی قطع و قمع مستحدثات و استرداد مصالح و تاسیسات ساختمانی.
ب: دعوی استرداد مبلغ یکصد میلیون تومان پول اعیانی.
ج: هیچ ادعایی نمی تواند نسبت به شخص ب داشته باشد.
نظر هیات عالی
در فرض سوال ،نظریه اقلیت مورد تائید هیات عالی است، با این توضیح که شخص الف باید چنانچه خود را محق می‌داند، مطابق حقوق ادعایی خود، اقامه دعوا نماید و صرف مصالحه و سازش شخص ب و ج امکان اقامه دعوی شخص الف را به کیفیت پرسش طرح‌شده فراهم نمی‌کند.
نظر اکثریت
شخص الف می‌تواند جهت استرداد ثمن رجوع کند چون شخص ب در خصوص اعیان پول را گرفته است و به شکل ناروا استفاده کرده است پس از باب استفاده بلاجهت می توان گفت که می‌تواند رجوع کند.
نظر اقلیت
شخص الف هیچ ادعایی نمی تواند داشته باشد چون این دو مبحث جدای از همدیگر هستند، یک معامله فضولی است و شخص ج بهر دلیلی بخشیده است.لذا شخص الف نمی تواند طرح دعوا کند.
نظر ابرازی
با توجه به اینکه شخص الف به قیمت عرصه و قیمت اعیانی محکوم شده و از طرف شخص ب پول عرصه را به ج داده است لذا استفاده بلاجهت از باب عرصه نداشته است و در بحث استفاده بلاجهت تعیینی از ارزش دارایی دیگری بدون جهت قانونی و شرعی کاسته شود و به دارایی دیگری افزوده شود، این جا این بحث منتفی است اما در مورد اعیان در فرضی که شخص الف صد میلیون بابت اعیانی داده است از طرفی شخص ج هم پول عرصه را دریافت کرده است در این صورت شخص الف مالک اعیانی می‌شود و با وحدت ملاک از مواد 165 از قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 68 از قانون اجرای احکام مدنی می‌تواند قلع و قمع بنا را بخواهد و یا آن را در اختیار شخص ب قرار بدهد و اجرت المثل را بگیرد و یا آن را تصرف کند و اجرت المثل زمین را به شخص ب بدهد.