رابطه تمکین و پرداخت نفقه

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1387/05/20
برگزار شده توسط: استان خراسان رضوی/ شهر مشهد

موضوع

رابطه تمکین و پرداخت نفقه

پرسش

آیا تمکین موجب استحقاق زوجه به نفقه است یا نشوز مانع استحقاق زوجه از نفقه می‌باشد؟

نظر هیئت عالی

عدم تمکین اعم از نشوز و غیر آن است، آنچه که مطابق ماده 1108 قانون مدنی مانع استحقاق زوجه از دریافت نفقه است، عدم تمکین به معنای عام است نه نشوز به معنای خاص؛ چون هر زنی بنابر شرایط و اوضاع و احوال خاص خود ممکن است موقتاً قادر به تمکین خاص نباشد و در عین حال نیز ناشزه تلقی نشود.

نظر اکثریت

برطبق ماده 1102 قانون مدنی همین که نکاح به طور صحت واقع شد، روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود، از آن جمله حسب ماده 1106 قانون مدنی پرداخت نفقه توسط شوهر است، لذا اصل بر تمکین زوجه و استحقاق وی در مطالبه نفقه بوده و نشوز مانع استحقاق زوجه از نفقه است.

نظر اقلیت

درست است که طبق ماده 1102 قانون مدنی، پس از وقوع عقد نکاح حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود و نفقه نیز برعهده زوج است، اما این به معنای آن نیست که اصل بر تمکین زوجه است بلکه از جمله تکالیف، تکلیف زوجه بر تمکین است. مستنبط از ماده 1108 قانون مدنی نیز چنین است. نشوز قدمی بعد از تمکین است، مشهور فقها و امامیه قانون مدنی استحقاق نفقه را در عقد دائم مشروط به تمکین زوجه دانسته‌اند، مگر زوجه دارای عذرشرعی باشد. نشوز مفهوم عامی است. زوجه غیرناشزه علاوه بر تمکین در مقابل استحقاق باید مطیع تام و عام زوج نیز باشد و بدون اجازه او حتی برای عیادت والدین خویش از منزل خارج نگردد. تمکین صفتی وجودی است و باید از ناحیه زوجه واقع شود. امر وجودی نیز، نیاز به اثبات دارد و نافی را نفی کافی است. لذا زوجه باید بدواً تمکین خود را ثابت کند تا مستحق نفقه شود.