تاریخ نظریه: 1398/06/26
شماره نظریه: 7/98/920
شماره پرونده: 98-186/2-920 ک
استعلام:
خواهشمند است نظریه مشورتی آن مرجع محترم را در خصوص سوال زیر اعلام فرمائید.
در بزه موضوع ماده 598 قانون مجازات اسلامی تعزیرات تصرف غیر قانونی در اموال یا وجوه دولتی یا عمومی تضییع اموال و وجوه دولتی یا مصرف آن در غیر موارد معین که غالبا با گزارش سازمان بازرسی مطرح می‌گردد دادگاه‌ها صرفاً به تحمل شلاق تا 74 ضربه رای صادر می‌نمایند و در خصوص استرداد وجوه موضوع جرم تصمیمی اتخاذ نمی‌گردد و رای صادره از این جهت مسکوت است حال آنکه بعضا وجوه مذکور قابل ملاحظه‌اند سازمان بازرسی مطالبه وجوه پیگیری آن را وظیفه دادستان می‌داند آیا با توجه به متن ماده مذکور که عبارت علاوه بر جبران خسارت وارده و پرداخت اجرت المثل را آورده است نمی‌توان حکم به جبران خسارت را قسمتی از مجازات تلقی نموده و دادگاه را بدون دادخواست ملزم به صدور حکم از این جهت دانست هم چنان که در بزه سرقت و کلاهبرداری رد مال قسمتی از مجازات است و نیاز به طرح دادخواست علیحده ندارد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
ضرر و زیان ناشی از جرم و صدور حکم به جبران آن، از حیث ماهیت، مجازات محسوب نمی‌شود و مطالبه آن، عنوان دعوای حقوقی را دارد و با توجه به قاعده کلی مذکور در ماده 15 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، صدور حکم به جبران خسارت جز در مواردی که مقنن به صدور چنین احکامی بدون تقدیم دادخواست تصریح نموده است، نیازمند تقدیم دادخواست می‌باشد؛ بنابراین صرف ذکر عبارت «علاوه بر جبران خسارات وارده» در ماده 598 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375 (مذکور در فرض استعلام) به معنای نفی نیاز به مطالبه و نیز رعایت تشریفات مربوط نمی‌باشد.