تاریخ نظریه: 1398/02/31
شماره نظریه: 7/97/1922
شماره پرونده: 97-76-1922
استعلام:
...
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
در عقود معوض مانند بیع علیالاصول شخصیت طرف به نحو قید یا شرط مدخلیتی در قصد طرفین ندارد و به طور معمول در عقود معوض هیچیک از دو طرف قرارداد به شخصیت طرف دیگر توجهی ندارد. لکن بر مبنای اصل آزادی قراردادی و مستفاد از ماده 201 قانون مدنی که مقرر میدارد «اشتباه در شخص طرف به صحت معامله خللی وارد نمیآورد مگر در مواردیکه شخصیت طرف علت عمده عقد باشد.» بنابراین گاهی شخصیت طرف یا یکی از صفات او از اهمیت ویژهای برخوردار است و چنانچه این امر مورد توجه طرفین باشد میتوان آن را علت عمده عقد، قرار داد و به صورت شرط ضمن عقد درآورد. در این صورت، اگر وصف مورد شرط اساسی و قید تراضی باشد، چون وصف مشروط علت غایی و موضوع اصلی تراضی است، لذا تخلف از آن موجب بطلان عقد میشود. ولی در مواردیکه وصف جنبه فرعی دارد تخلف از آن، خیار فسخ ایجاد میکند. تراضی یا مقصود طرفین قرارداد زمانی در رابطه آنها موثر است که یا ضمن عقد بیان شود و یا از اوضاع و احوال معلوم باشد که عرفاً در حکم تصریح به آن است و لذا اگر وصف یا شرط به صورت اساسی باشد تخلف از آن موجب بطلان عقد است و اگر جنبه فرعی داشته باشد، تخلف از آن حق فسخ برای مدعی به وجود میآورد./ت