صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/03/27
برگزار شده توسط: استان کرمان/ شهر کرمان
موضوع
اخذ آخرین دفاع متهم در مرحله تجدیدنظر
پرسش
آیا آخرین دفاعیات از متهم در دادگاه تجدیدنظر، در هر صورت، چه تجدیدنظرخواه متهم باشد یا شاکی، لازم است یا خیر؟
نظر هیئت عالی
مقنن در ماده 451 قانون آئین دادرسی کیفری 1392 ترتیب رسیدگی دادگاه تجدید نظر استان را به شرح بندهای (الف) تا (ب) معین نموده است و مفاد بند (ت) ماده 451 قانون فوق الذکر به معنای آن نیست که دادگاه تجدیدنظر استان در هر حال و در همه موارد مکلف به اخذ آخرین دفاع باشد، بلکه دادگاه تجدیدنظر نیز با عنایت به ماده 371 قانون مارالذکر در صورت وجود دلایل کافی بر وقوع جرم موظف به اخذ آخرین دفاع است. بنابراین نظریه اکثریت قضات محترم دادگستری کرمان، در حدود فوق الذکر مورد تایید است.
نظر اکثریت
با توجه به اینکه قانونگذار حکیم است و باید نفعی بر تصمیمات وی مترتب باشد در مورد اخذ آخرین دفاع هم که مقنن در ماده 451 قانون آیین دادرسی کیفری اصلاحی 1394 باید قائل به تفصیل شد؛ چنانچه رای غیابی بوده یا اینکه تجدیدنظر خواه محکوم علیه باشد و همچنین در جائی که متهم تبرئه شده و تجدیدنظر خواه شاکی بوده و عقیده بر محکومیت وی باشد، اخذ آخرین دفاع ضرورت داشته، ولی در سایر موارد ضرورتی به اخذ آخرین دفاع نمی‌باشد.
نظر اقلیت
نظر به اینکه اخذ آخرین دفاع از حقوق متهم و در جهت تضمین آن بوده و از آثار اصل برائت بوده و مقنن در اصل 32 قانون اساسی جمهوری اسلامی به حق تفهیم اتهام و اخذ دفاع اشاره نموده و از طرفی ماده 451 قانون آیین دادرسی کیفری اطلاق داشته و به طور کلی باید آخرین دفاع متهم اخذ شود و تقییدی نداشته و قواعد آیین دادرسی از قواعد آمره بوده که توافق بر خلاف آن امکان پذیر نبوده و به نص آن باید عمل کرد و از طرفی اعتقاد به تفصیل در تفهیم اتهام، اجتهاد در برابر نص بوده و باطل است و دلیلی از متن قوانین بر این تفصیل وجود ندارد. بنابراین در همه موارد باید آخرین دفاع اخذ شود.