تاریخ نظریه: 1397/12/21
شماره نظریه: 7/97/1144
شماره پرونده: 96-186/1-2105
استعلام:
هر یک از موضوعات ذیل الذکر در بحث سرقت مشمول ماده 661 قانون تعزیرات می‌گردد یا ماده 665 از همان قانون ؟و یا اینکه مشمول عناوین اتهامی دیگر نظیر کلاهبرداری؟ چنانچه مشمول ماده 665 نشوند پس این ماده چه مصداقی می‌تواند داشته باشد؟
سارق در ظاهر مقداری میوه خریداری می کند فروشنده نیز قبل از دریافت ثمن به درخواست وی میوه ها را در صندوق عقب خودروی سارق می گذارد و سارق راننده به بهانه آوردن پول از داخل خودرو سوار خودرو می‌شود و به اصلاح گاز ماشین را می‌گیرد و متواری می‌شود
راننده ای پس از پر کردن باک بنزین با اذن متصدی پمپ بنزین به بهانه آوردن کارت بانکی از داشبورد ماشین سوار ماشین شده و بدون پرداخت پول عامدانه از جایگاه متواری می‌شود
خانمی با مراجعه به فروشگاه لباس، لباس گرانبهایی را می پسندد و با اذن فروشنده آن لباس را می پوشد و سپس با طرح بهانه ای فرضا به بهانه اینکه شوهرش را صدا بزند با اذن فروشنده برای یک لحظه از فروشگاه خارج می‌شود ولیکن فورا متواری می‌گردد و عملا لباس را به سرقت می برد
متهم به عنوان خرید طلا وارد طلافروشی می‌شود و بابت چهار حلقه النگو به توافق می رسند و لفضا معامله صورت می‌گیرد سپس متهم النگوها را داخل یک لفافه یا بسته از فروشنده گرفته و داخل کیف خود می گذارد در حالیکه کیف بر روی ویترین داخل مغازه و در مقابل هر دو نفر بوده است قبل از آنکه فروشنده مبادرت به نوشتن فاکتور کند متهم با برنامه ریزی قبلی به دستگاه آب سرد کنی که پشت سر فروشنده بوده اشاره می کند و تقاضای یک لیوان آب می‌نماید و در لحظه ای که فروشنده به عقب بر می‌گردد تا اب بیاورد متهم به سرعت و ماهرانه النگوها را از داخل کیف خود برداشته و داخل جیب شلوارش می گذارد به گونه ای که فروشنده متوجه نشود سپس لیوان آب را از فروشنده گرفته و به بهانه آوردن کارت بانکی از خودرو به فروشنده می گوید این کیف اینجا باشد تا من بروم و کارت بیاورم و به این شکل متواری می‌شود و النگوها را با خود می برد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- هرگاه خارج کردن مال از حیطه تصرف مالک با جلب رضایت وی از طریق متقلبانه باشد، عمل مرتکب کلاهبرداری است؛ ولی اگر خارج کردن مال از حیطه تصرف مالک بدون جلب رضایت مالک و از طریق ربودن مال وی باشد، با توجه به تعریف سرقت در ماده 267 قانون مجازات اسلامی 1392، عمل مرتکب عنوان سرقت دارد. بنابراین تمام موارد مذکور در بندهای چهارگانه استعلام مشمول عنوان سرقت است و چون فاقد شرایط سرقت حدی یا سرقت‌های تعزیری خاص است، مشمول ماده 661 قانون مجازات اسلامی 1375 است. ضمناً خارج کردن مال از تصرف مالک بدون رضایت وی اعم از آن است که با توسل به زور باشد یا با استفاده از ترفندی مانند ترفندهای مذکور در استعلام.
2- نظر اکثریت- با توجه به عدم ذکر قید پنهانی بودن در تعریف سرقت مذکور در ماده 267 قانون مجازات اسلامی 1392، به نظر می‌رسد مواردی مانند ربودن مال دیگری به طور موقت و با قصد بازگرداندن آن مشمول ماده 665 قانون مجازات اسلامی 1375 است و موارد مذکور در سوال از شمول آن خارج است.
نظر اقلیت- با توجه به تعریف سرقت در ماده 267 قانون مجازات اسلامی 1392 که ربودن مال متعلق به غیر را سرقت دانسته است و قید پنهانی را از تعریف مذکور در قانون سابق حذف کرده است، نمی‌توان ربودنی را تصور نمود که واجد عنوان سرقت نباشد و لذا با توجه به ماده موصوف و ماده 276 قانون صدرالذکر، ماده 665 قانون مجازات اسلامی 1375 (تعزیرات) نسخ شده است.