تاریخ نظریه: 1399/07/05
شماره نظریه: 7/99/557
شماره پرونده: 99-62/1-557ح
استعلام:
در سال 1398 جنگل‌ها و مراتع یک از شهرستان‌های استان دچار حریق شد و حسب اعلام مسئولان منطقه اعم از منابع طبیعی و بخشداری و فراخوان عمومی از طریق امامان جماعت مساجد منطقه، افراد محلی به یاری نیروهای منابع طبیعی شتافته‌اند که به علت گستردگی حریق ناشی از کمی آب و پوشش خشک گیاهی منطقه، سه نفر از جوانان یاری دهنده کشته شده و یک نفر دیگر به شدت دچار 58 درصد سوختگی شده است. حال نظر به ماده 510 قانون مجازات اسلامی و ماده 306 قانون مدنی، آیا اقامه دادخواست به طرفیت اداره منابع طبیعی استان و مطالبه دیه با عنایت به قاعده احسان وجاهت قانونی دارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
برابر تبصره ماده 2 قانون حمایت قضایی و بیمه‌ای از مأموران یگان حفاظت محیط زیست و جنگل‌بانی مصوب 1399 «در مواردیکه دستگاه‌های اجرایی مذکور بر اساس قوانین و حسب مورد برای انجام مأموریت‌های سازمانی از افرادی غیر از مأموران یگان حفاظت استفاده می‌نمایند مانند مأموران اجرایی محیط زیست و منابع طبیعی، دستگاه مربوطه موظف است نسبت به پوشش بیمه‌ای این دسته از افراد مطابق این ماده اقدام نماید.» از سوی دیگر در فرض سوال، گسترش آتش‌سوزی و وقوع آن غیر قابل پیش‌بینی بوده و دستگاه اجرایی به ناچار و در وضعیت غیر فوری از نیروهای داوطلب برای اطفاء حریق استفاده کرده است. هرچند زمینه انجام مفاد مقررات لازم برای بیمه این اشخاص فراهم نشده ولی چون این اشخاص بنا به درخواست عمومی دستگاه‌های اجرایی وارد عمل شده و در واقع در جایگاه مأموران یگان حفاظت محیط زیست و جنگل‌بانی اقدام کرده‌اند و همان‌گونه که آن‌ها در صورت وجود شرایط، از باب استیفاء مستحق اجرت عمل خود هستند، لذا حمایت‌های مقرر در قانون شامل این اشخاص می‌شود و اقدام داوطلبانه ایشان مانع از الزام دستگاه ذی‌ربط به جبران خسارت وارد‌شده از حریق اعم از دیه فوت و جراحات نیست.