تاریخ نظریه: 1399/05/12
شماره نظریه: 7/99/574
شماره پرونده: 99-168-574 ک
استعلام:
پرونده‌ای از دادسرای عمومی و انقلاب با قرار منع تعقیب و به جهت اعتراض شاکی به دادگاه کیفری دو ارسال می‌شود دادگاه تشخیص می‌دهد که دادسرا، صلاحیت محلی نداشته است؛ لذا ضمن نقض قرار منع تعقیب، پرونده را با ارشاد به صدور قرار عدم صلاحیت، به دادسرا اعاده می‌کند. پس از صدور قرار عدم صلاحیت پرونده به مرجع صالح ارسال اما مرجع مذکور نیز مجدداً پرونده را با صدور قرار عدم صلاحیت به دادسرای اول اعاده و اختلاف می‌کند:
اولا، آیا دادسرا باید اقدام دیگری انجام دهد یا صرفاً پرونده را به دادگاه ارسال کند؟
ثانیا: وظیفه دادگاه در این خصوص چیست؟
ثالثا: آیا اقدام دادسرا و دادگاه، اظهارنظر در ماهیت و از موارد رد دادرس است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً و ثانیاً، چنانچه دادگاه در مقام رسیدگی به اعتراض شاکی نسبت به صدور قرار منع تعقیب موضوع ماده 270 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، معتقد به صدور قرار عدم صلاحیت (ذاتی یا محلی) باشد، باید ضمن نقض قرار، پرونده را با صدور قرار عدم صلاحیت به مرجع قضایی صالح (دادسرای مربوطه) ارسال کند. اتخاذ ملاک از بند «پ» ماده 450 و بند 3 ماده 469 قانون یاد شده نیز می‌تواند موید این نظر باشد. هرگاه دادگاه در مقام رسیدگی به اعتراض شاکی نسبت به صدور قرار منع تعقیب موضوع مواد 270 و 274 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 به صدور قرار عدم صلاحیت معتقد باشد و با نقض قرار صادره، پرونده را جهت صدور قرار عدم صلاحیت به دادسرا اعاده کند، نظر به حکم مقرر در ماده 273 و با عنایت به ماده 22 قانون یاد شده، این تصمیم برای مقامات قضایی دادسرا (بازپرس و دادستان) لازم‌الاتباع است. لذا در فرض استعلام که دادسرا متعاقب نقض قرار منع تعقیب و حسب دستور دادگاه قرار عدم صلاحیت صادر و پرونده را به دادسرای صالح در همان استان ارسال کرده است و دادسرای مرجوع‌الیه نیز با نفی صلاحیت از خود پرونده را به همان دادسرا بازگردانده است؛ در اجرای ماده 27 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 باید پرونده جهت حل اختلاف در صلاحیت به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال و مطابق تصمیم این دادگاه رفتار شود.
ثالثاً، با توجه به ملاک رأی وحدت رویه شماره 517 مورخ 1367/11/18 هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور، اظهارنظر دادرس دادگاه مبنی بر تأیید یا نقض قرار منع تعقیب، اظهارنظر ماهوی نیست و از جهات رد دادرس محسوب نمی‌شود. همچنین صرف صدور قرار عدم صلاحیت از مصادیق اظهارنظر در موضوع دعوی، تلقی نمی‌شود و از مصادیق رد دادرس خارج است.