صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1382/01/23
برگزار شده توسط: استان قم/ شهر قم
موضوع
اعیانی احداثی داخل در وقف به لحاظ تجدید بنا و جلوگیری از خرابی آن
پرسش
در صورتی که عین موقوفه خراب شود یا خوف آن باشد که منجر به خرابی شود و مستأجر یا متصرف موقوفه با هزینه خود آن را تجدید بنا کند آیا اعیانی احداثی داخل در موقوفه است؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (1): در فرض سوال در صورتی که عین موقوفه خراب شود یا خوف آن باشد که اعیانی آن در معرض خرابی باشد هرگاه متصرف و مستأجر با هزینه خود برای استفاده بهتر و رفع خطر آن را تجدید بنا کند یا تغییرات اساسی در آن انجام دهند اعیانی احداثی داخل در وقف خواهد بود. بدیهی است در مورد آن دسته از موقوفات که عرصه با حق احداث اعیانی به مستأجر به اجاره واگذار می‌شود و مستأجر بر مبنای اعطای حق مبادرت به احداث اعیانی می‌کند، مالک اعیانی مستأجر است و صرفاً اجاره یا اجرت‌المثل عرصه به موقوفه پرداخت خواهد شد.
نظر اکثریت
با توجه به مسئله 69 و 70 تحریر الوسیله حضرت امام (ره) در کتاب وقف مبنی بر این‌که هرگاه وقف خراب شود و عنوانش از بین برود در صورت امکان می‌باید از درآمد حاصل از وقف، وقف را احیا نمود، به نظر می‌رسد سوال فوق دارای فروض مختلفی است.
1. هرگاه تخریب به وسیله متصرف و مستأجر انجام شده باشد متصرف و مستأجر ضامن است و باید تجدید بنا نماید و با هزینه خود تعمیرات را انجام دهد و در این فرض بنای احداث شده و یا تعمیرات انجام یافته داخل در موقوفه است.
2. هرگاه عین موقوفه خودبه خود خراب شده باشد و یا در اثر مرور زمان نیاز به تعمیرات داشته باشد و مستأجر یا متصرف با قصد این‌که وقف را تجدید‌بنا نماید و یا تعمیرات آن را انجام دهد تا در آتیه هزینه انجام شده را از اجاره‌ای که باید بپردازد کسر نماید در این فرض نیز با توجه به فتوای حضرت امام (ره) اعیان احداثی داخل در موقوفه است.
3. هرگاه مستأجر یا متصرف همان‌طوری‌که در متن سوال آمده است با هزینه خودش وقف را تجدید بنا نماید و یا در آن تعمیرات اساسی انجام دهد و قصدش هم این نباشد بنای احداثی وقف باشد، اعیان احداث شده وقف نبوده با توجه به مندرجات مواد 503 و 504 قانون مدنی و مستفاد از ملاک آن چنان‌چه با متولی یا واقف مصالحه نماید داخل در عین موقوفه خواهد شد والا چون با هزینه شخصی آن را انجام داده؛ مربوط به خودش است چنان‌چه متولی وقف اجازه ندهد باید قلع و قمع کند.
نظر اقلیت
این مسئله نیاز به استفتا دارد. و ظاهر سوال می‌رساند که داخل در وقف نیست.