تاریخ نظریه: 1402/06/04
شماره نظریه: 7/1401/704
شماره پرونده: 1401-66-704 ع
استعلام:
احتراما با توجه به ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرح‌های دولتی و شهرداری‌ها مصوب 1367 و قانون اصلاح تبصره 1 ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرح‌های دولتی و شهرداری‌ها مصوب 1380، در صورتی که اجرای طرح و تملک املاک واقع در آن به موجب برنامه زمان‌بندی مصوب به حداقل پنج سال بعد موکول شده باشد، مالکان املاک واقع در طرح از کلیه حقوق مالکانه مانند احداث یا تجدید بنا یا افزایش بنا و تعمیر و فروش و اجاره و رهن و... برخوردارند. با توجه به تفسیرهای متفاوتی که از واژه «حقوق مالکانه» در آرای دیوان عدالت اداری و همچنین مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران شده است، خواهشمند است به پرسش‌های زیر پاسخ دهید:
1- در صورتی که کاربری ملک در آخرین طرح مصوب غیر مسکونی (آموزشی، درمانی، ورزشی و...) باشد و یا در مسیر طرح خیابان قرار گرفته باشد و در طرح ماقبل آخر کاربری زمین مسکونی باشد، آیا شهرداری در صدور پروانه ساختمانی مسکونی همانند دیگر پلاک‌های سطح شهر وفق ضوابط و مقررات حاکم، محدودیتی دارد؟
2- در صورتی‌که کاربری ملک در آخرین طرح مصوب غیر مسکونی (آموزشی، درمانی، ورزشی و...) و یا در مسیر طرح خیابان قرار گرفته باشد و در طرح ماقبل آخر کاربری زمین تجاری، صنعتی، تاسیسات و تجهیزات یا باغ باشد، نحوه اعمال حقوق مالکانه در صدور پروانه ساختمانی (کاربری، طبقات، سطح اشغال، تراکم و...) به چه صورت است؟
3- در صورتی که کاربری ملک در آخرین طرح مصوب غیر مسکونی (آموزشی، درمانی، ورزشی و...) باشد و یا در مسیر طرح خیابان قرار گرفته و فاقد کاربری در طرح ماقبل آخر باشد؛ اعم از اینکه این پلاک در اخرین طرح مصوب به محدوده قانونی شهر افزوده شده و در طرح‌های پیشین خارج از محدوده بوده یا آن‌که شهر صرفاً یک طرح مصوب داشته باشد، نحوه اعمال حقوق مالکانه در صدور پروانه ساختمانی (کاربری، طبقات، سطح اشغال، تراکم و...) چگونه است؟
4- در صورتی که کاربری ملک در آخرین طرح مصوب غیر مسکونی (آموزشی، درمانی، ورزشی و...) باشد و یا در مسیر طرح خیابان قرار گرفته باشد و در کلیه طرح‌های مصوب پیشین شهر نیز کاربری پلاک غیر مسکونی بوده و یا در مسیر طرح باشد، نحوه اعمال حقوق مالکانه در صدور پروانه ساختمانی (کاربری، طبقات، سطح اشغال، تراکم و...) چگونه است؟
5- در اجرای ماده 101 قانون شهرداری مصوب 1334 با اصلاحات و الحاقات بعدی، در اراضی که فاقد کاربری مسکونی بوده و یا در مسیر طرح خیابان قرار گرفته‌اند، حقوق مالکانه چگونه اعمال می‌شود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
در خصوص هر یک از فروض پنج‌گانه استعلام، از آنجا که مقتضای اعمال حقوق مالکانه، شناسایی اختیار و اراده مالک در نحوه استفاده از ملک خود همانند املاک مشابه و مجاور فاقد طرح می‌باشد، در هر یک از این فروض، شهرداری باید مقررات و ضوابط حاکم پیش از تصویب طرح اجرا نشده را اعمال کند. این دیدگاه در برخی آراء هیات عمومی دیوان عدالت اداری؛ از جمله دادنامه 437 و 438 مورخ 1386/6/25 منعکس شده است.