تاریخ نظریه: 1401/06/05
شماره نظریه: 7/1401/338
شماره پرونده: 1401-88-338 ح
استعلام:
1- ماهیت صدور چک چیست؟ آیا تبدیل تعهد است یا انتقال طلب یا هیچ یک از آن‌ها؟
2- چنانچه در رابطه با فروش خودرو خریدار چک صادر کند، آیا فروشنده می‌تواند بدون در نظر داشتن چک نسبت به طلب خود، با ارائه مبایعه‌نامه و به استناد تعهد پایه مطالبه طلب کند یا حتما باید وجه چک را مطالبه کند؟ آیا دادگاه باید قرار عدم استماع دعوا صادر و فروشنده را به مطالبه وجه چک ارشاد کند؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1 و 2- اولاً، چک، صرفاً وسیله پرداخت محسوب می‌شود و با تسلیم چک به متعهدله، تبدیل تعهد تحقق نمی‌یابد؛ زیرا تبدیل تعهد خلاف اصل است و مقتضای اصل، بقای تعهد اول و عدم ایجاد تعهد جدید است؛ به ویژه آن‌که با توجه به بند 2 ماده 292 قانون مدنی، صادر‌کننده از روابط بین ظهرنویس و طرف معامله او بی‌خبر بوده و تعهد پایه را قبول نکرده است؛ لذا از شمول تبدیل تعهد خارج است. لذا در فرض سوال، چنانچه خواهان حاضر به استرداد لاشه چک باشد و دادگاه عودت چک به خوانده را احراز کند، برای محکومیت خوانده به پرداخت بدهی ناشی از قرارداد پایه، با منعی مواجه نیست.
ثانیاً، با توجه به مراتب فوق، پرسش مطرح شده منتفی است.