آیین نامه اجرایی ماده (6) قانون حمایت از اطفال و نوجوانان
در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
1 - قانون: قانون حمایت از اطفال و نوجوانان - مصوب 1399 -.
2 - طفل و نوجوان: طفل و نوجوان موضوع بندهای (الف) و (ب) ماده (1) قانون.
3 - طفل و نوجوان در معرض خطر: طفل و نوجوانی که با توجه به ماده (3) قانون در معرض بزه دیدگی یا ورود آسیب به سلامت جسمی، روانی، اجتماعی، اخلاقی، امنیت و یا وضعیت آموزشی وی قرار گرفته است.
4 - طفل و نوجوان بزه دیده: طفل و نوجوانی که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان شده است.
5 - خانواده: گروهی متشکل از دو نفر یا بیشتر که به دلیل قرابت سببی یا نسبی و یا بر اساس حکم دادگاه (در خصوص سرپرستی و قیومیت) در کنار هم زندگی می کنند. مسئولیت حفظ، نگهداری، تربیت، مراقبت، تغذیه و رشد طفل و نوجوان بر عهده پدر و مادر است. در صورت جدایی والدین یا بی سرپرستی و یا بدسرپرستی طفل و نوجوان، مسئولیت های فوق حسب مورد بر عهده شخصی است که به موجب قانون یا بر اساس حکم دادگاه، وظایف مزبور را بر عهده دارد و اعم از پدر، مادر، جد پدری، وصی منصوب از جانب ولی قهری، قیم، پدرخوانده یا مادر خوانده میباشد.
6 - گروه تخصصی (اورژانس اجتماعی): جمعی از کارشناسان شامل مدیر مرکز، مددکار اجتماعی و روانشناس و حسب مورد سایر متخصصان مانند روانپزشک، پزشک، پرستار، کارشناس حقوقی و مربی که به صورت ثابت یا سیار و حضوری یا غیرحضوری به ارایه خدمات تخصصی به طفل و نوجوان در معرض خطر و یا خانواده وی می پردازند.
7 - شناسایی: تشخیص طفل و نوجوان در معرض خطر یا بزه دیده، توسط مددکاران اجتماعی بهزیستی و سایر مراجع ذی صلاح.
8 - پذیرش: تشکیل پرونده، بررسی وضعیت مخاطره آمیز و طبقه بندی آن، برقراری ارتباط حرفه ای با طفل و نوجوان و خانواده وی و جلب اعتماد آنان به منظور ارایه خدمات حمایتی و توانمندسازی.
9 - حمایت: مداخله و اقدامات لازم برای رفع خطر، پیشگیری از آسیب، کاهش آسیب، پیشگیری از وقوع جرم و ارایه خدمات تخصصی به طفل و نوجوان در معرض خطر یا بزه دیده و خانواده وی.
10 - نگهداری: مراقبت از طفل و نوجوان در معرض خطر یا بزه دیده در خانواده، خانواده جایگزین یا مراکز نگهداری.
11 - توانمندسازی: مجموعه خدماتی که با هدف رشد و تکامل همه جانبه، تحقق زندگی شایسته یا با حداقل وابستگی به منابع حمایتی و ارتقای توانایی ها و مهارت های آموزشی، اجتماعی و حرفه آموزی به طفل و نوجوان، خانواده یا اشخاص تأثیرگذار بر وی ارایه میشود.
12 - پیگیری: سلسله اقداماتی که به منظور پیشگیری از بروز مجدد مشکل برای طفل و نوجوان پس از فرایند حمایت، توانمندسازی یا نگهداری از طریق ارتباط با وی یا خانواده و سایر اشخاص مرتبط توسط مددکار اجتماعی نهادهای حامی انجام میشود.
13 - نهادهای حمایتی: کلیه دستگاه ها و سازمان های دولتی و غیردولتی که به موجب قانون، اساسنامه یا وظایف سازمانی، مکلف به ارایه تمام یا بخشی از خدمات موضوع این آیین نامه هستند، مانند سازمان بهزیستی کشور، کمیته امداد امام خمینی (ره)، موسسات خیریه و تشکل های مردم نهاد فعال در حوزه کودکان، شهرداری، سازمان بسیج مستضعفین، بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام خمینی (ره).
14 - پایگاه ملی رفاه ایرانیان: بانک اطلاعاتی کلیه ایرانیان مستقر در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موضوع بند (م) ماده (16) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی - مصوب1383 - و آیین نامه اجرایی مربوط و مصوبه شماره 1439 /200 مورخ 1398/6/11 کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی کشور که تجمیع کننده اطلاعات اقتصادی - اجتماعی ایرانیان از دستگاه های مختلف میباشد.
15 - سازمان بهزیستی: سازمان بهزیستی کشور.
16 - نیروی انتظامی: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.
17 - مرجع ملی حقوق کودک: مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک در ایران، مستقر در وزارت دادگستری.
18 - کودک کار: (الحاقی 1401/7/27)- طفل یا نوجوانی که برای ادامه زندگی و امرار معاش خود یا خانواده، مشغول فعالیت در ازای دریافت مزد یا بدون دریافت مزد است و این فعالیت منجر به وضعیت مخاطرهآمیز (موضوع ماده (3) قانون) برای او میگردد. نوجوانانی که مطابق ماده (80) قانون کار به عنوان کارگر نوجوان مشغول فعالیت میباشند و اطفال و نوجوانانی که فعالیت آنها با اذن ولی یا سرپرست قانونی و با توجه به وضعیت جسمی و روحی آنان صرفاً جنبه تربیتی و آموزشی دارد، از شمول این تعریف مستثنی هستند.
19 - کودک خیابانی: (الحاقی 1401/7/27)- طفل و نوجوان در معرض خطر که به جهت فقر یا بیخانمانی به صورت محدود یا نامحدود در خیابان به سر میبرد، اعم از کودکی که هنوز از خانواده و سرپناه برخوردار است یا کودکی که خیابان را خانه میداند و رابطه او با خانواده به حداقل رسیده یا قطع شده است.
1 - تضمین بقا، رشد، امنیت و ارتقای سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی طفل و نوجوان.
2 - احترام به کرامت ذاتی، رعایت آزادی های مشروع و حقوق بشر.
3 - رعایت موازین دینی و آموزه های اسلامی.
4 - اولویت مصلحت و غبطه طفل و نوجوان.
5 - رعایت اصول اخلاق حرفه ای.
6 - حفظ حریم خصوصی طفل و نوجوان و خانواده وی.
7 - برخورد برابر و بدون تبعیض از حیث رنگ، نژاد، مذهب، زبان، سلامت، جنسیت، قومیت، ملیت، وضعیت خانوادگی و نظایر آن.
8 - مشارکت طفل و نوجوان در امور مربوط به خود و توجه به دیدگاه های وی.
9 - اولویت حفظ طفل و نوجوان در کانون خانواده.
10 - توسعه توانمندی ها و مهارت های فردی، آموزشی، اجتماعی وحرفه ای طفل و نوجوان.
11 - توجه به شرایط و اقتضائات سن، جنسیت، شخصیت و نیازهای عمومی دوران رشد.
12 - توجه به مسایل و شرایط قومی، مذهبی، فرهنگی، زبانی، اجتماعی و اقتصادی طفل و نوجوان و خانواده وی.
(اصلاحی 1401/7/27)- سازمان بهزیستی، مسئولیت اصلی حمایت از اطفال و نوجوانان در معرض خطر و بزه دیده را بر عهده دارد و مکلف است با مشارکت و همکاری تمامی دستگاه های اجرایی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری - مصوب 1386 - به ویژه دستگاه های مقرر در ماده (6) قانون و همچنین سایر نهادهای حمایتی و تشکلهای مردمنهاد و با استفاده از مددکاران اجتماعی و در قالب گروه های تخصصی سیار یا مستقر فوریت های خدمات اجتماعی نسبت به شناسایی، پذیرش، حمایت، نگهداری و توانمندسازی اطفال و نوجوانان موضوع قانون اقدام کند.
تبصره 1 (الحاقی 1401/7/27)- سازمان بهزیستی مکلف است در مورد اطفال و نوجوانان در معرض خطر و بزهدیده، برنامههای حمایتی لازم را با همکاری سایر دستگاههای مرتبط تهیه و جهت تصویب به شورای اجتماعی کشور ارائه کند.
تبصره 2 (الحاقی 1401/7/27)- سازمان بهزیستی مکلف است در خصوص کودکان کار و خیابانی ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این تصویبنامه، برنامه اقدامات حمایتی را جهت تصویب به شورای اجتماعی کشور ارائه کند.
1 - تقاضای کتبی یا شفاهی یا مراجعه طفل و نوجوان به تنهایی یا به همراه سایر اشخاص به مراکز فوریت های خدمات اجتماعی (مراکز مداخله در بحران، خط تلفن اورژانس اجتماعی (123)، پایگاه های خدمات اجتماعی و خدمات سیار اورژانس اجتماعی) یا ادارات بهزیستی.
2 - معرفی توسط دستگاه های اجرایی موضوع ماده (6) قانون شامل وزاتخانه های آموزش و پرورش، کشور، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، شهرداری ها و دهیاری ها و واحدهای سازمانی آنها.
3 - اعلام یا گزارش افراد یا دستگاه ها و سازمان های دولتی یا غیردولتی مانند دفاتر حمایت از اطفال و نوجوانان دادگستری یا مراجع قضایی، مرجع ملی حقوق کودک، معاونت رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، سازمان های مردم نهاد و انجمن های علمی و صنفی مرتبط با اجرای قانون.
تبصره - افشای اطلاعات موضوع این ماده جز در موارد مصرح قانونی ممنوع و مشمول مجازات مقرر در ماده (648) قانون مجازات اسلامی - مصوب 1375 - است.
تبصره - سازمان بهزیستی مطابق قانون و مفاد این آیین نامه و با در نظر گرفتن فراوانی و نوع مصادیق، دستورالعمل طبقه بندی وضعیت های مخاطره آمیز و بزه دیدگی و فوریت های مداخله را جهت راهنمایی مددکاران اجتماعی و ایجاد رویه واحد ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه تصویب و ابلاغ می کند و آن را هر سه سال یک بار با لحاظ تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و اصلاحات قانونی مورد بازنگری قرار می دهد.
(اصلاحی 1400/08/09)- مددکاران اجتماعی مراکز فوریت های اجتماعی در موارد ضرورت میتوانند جهت جمع آوری اطلاعات و حمایت از طفل و نوجوان با اجازه متصرف قانونی یا مدیر ذی ربط، وارد محل زندگی یا کار افراد و یا محل تحصیل طفل و نوجوان شده و در صورت عدم اجازه، پس از اخذ دستور مقام قضایی اقدام نمایند. در موارد ضرورت مداخله فوری، مددکاران اجتماعی راساً یا در صورت لزوم با همراهی مأموران انتظامی وارد محل های مذکور میشوند و گزارش مربوط به همراه ضرورت مداخله فوری موضوع ماده (33) قانون را به مرجع قضایی اعلام می نمایند.
1 - بی سرپرستی یا بدسرپرستی طفل و نوجوان.
2 - عدم دسترسی به والدین، اولیا یا سرپرست قانونی طفل و نوجوان.
3 - زندانی بودن والدین، اولیا یا سرپرست قانونی.
4 - ناتوانی والدین، اولیا یا سرپرست قانونی در نگهداری طفل و نوجوان با تشخیص گروه تخصصی به دلایلی مانند معلولیت، کم توانی جسمی، ذهنی یا ابتلای طفل و نوجوان یا والدین، اولیا یا سرپرست قانونی وی به اعتیادهای زیان آور، بیماری یا اختلال های رفتاری، روانی یا شخصیتی و همچنین بیماری های جسمی واگیر یا صعب العلاج.
5 - وضعیت مخاطره آمیز طفل در خانواده مانند سوء استفاده از طفل و نوجوان در ارتکاب جرایم یا ارتکاب جرم علیه طفل و نوجوان توسط اعضای خانواده، خشونت مستمر اعضای خانواده نسبت به یکدیگر، اشتهار اعضای خانواده به فساد اخلاقی.
6 - بی توجهی و سهل انگاری نسبت به طفل و نوجوان یا طرد وی توسط خانواده به تشخیص گروه تخصصی و در نظر گرفتن مصلحت طفل و نوجوان.
تبصره - در موارد ضروری که اخذ دستور مقام قضایی امکان پذیر نباشد، مددکار اجتماعی طفل یا نوجوان را از محیط خطر دور و به مراکز نگهداری تحت نظارت سازمان بهزیستی، منتقل می کند و شرح موضوع و ضرورت مداخله را ظرف دوازده ساعت به اطلاع دادستان می رساند.
1 - شناسایی ولی خاص طفل و نوجوان، ارتباط با آنان و تلاش برای بازگشت طفل و نوجوان نزد آنان در صورت داشتن صلاحیت با استفاده از خدمات مددکاری و ارایه خدمات تخصصی یا حمایت روانشناختی، اجتماعی، اقتصادی و اتخاذ تدابیر و انجام اقدامات لازم جهت پیشگیری از جدایی مجدد طفل و نوجوان از خانواده.
2 - نصب قیم طبق قانون مدنی و قانون امور حسبی.
3 - تعیین سرپرست قانونی طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست - مصوب 1392 -.
4 - اتخاذ تصمیم در مورد نگهداری در مراکز در صورت عدم اجرای هریک از موارد بندهای (1) تا (3) این ماده.
تبصره - اطلاعات موضوع این ماده در مراکز فاقد اتصال در دفتر مخصوص ثبت و در اسرع وقت وارد سامانه میشود.
(اصلاحی 1401/7/27)- کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی مکلف به ارایه انواع حمایتهای معیشتی، آموزشی، اجتماعی، بهداشتی و درمانی به اطفال و نوجوانان موضوع این آییننامه و یا خانوادههای آنان (حسب مورد) میباشند. همچنین نهادهای حمایتی مذکور مکلفند حمایتهای لازم از کودکان کار و خیابانی را در چهارچوب برنامه اقدام حمایتی مصوب شورای اجتماعی کشور به عمل آورند.
تبصره - معرفی کودکان و نوجوانان موضوع این آییننامه به کمیته امداد امام خمینی (ره) در چهارچوب ضوابط کمیته امداد امام خمینی (ره) بر عهده سازمان بهزیستی کشور است.
(اصلاحی 1401/7/27)- نیروی انتظامی طفل و نوجوان در معرض خطر یا بزه دیده را با روش های زیر شناسایی و جمعآوری و در صورت نیاز به حمایت به مراکز بهزیستی معرفی و موضوع را برای اطلاع یا مداخله قضایی به مرجع ذی صلاح قضایی اعلام می کند:
1 - مراجعه طفل و نوجوان به تنهایی یا همراه دیگری که اظهارات وی و اوضاع و احوال موجود دلالت بر وقوع وضعیت مخاطره آمیز یا بزه دیدگی داشته باشد.
2 - معرفی طفل و نوجوان در وضعیت مخاطره آمیز به نیروی انتظامی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی.
3 - مشاهده طفل و نوجوان در وضعیت مخاطره آمیز یا بزه دیده در حین انجام وظایف یا گشت زنی.
4 - شکایت از طفل و نوجوان.
1 - به منظور رشد و تکامل همه جانبه اطفال و نوجوانان محروم از آزادی، برنامه جامع توانمندسازی اطفال و نوجوانان شامل آموزش های رسمی، فنی و حرفه ای، مهارت های زندگی و ارتباطی و سایر آموزش های متناسب با سن، جنس، فرهنگ و وضعیت طفل و نوجوان محروم از آزادی را با همکاری وزارت آموزش و پرورش تهیه و اجرا کند.
2 - نسبت به شناسایی و معرفی اطفال و نوجوانانی که پدر، مادر یا سرپرست قانونی آنان در زندان به سر می برند به سازمان بهزیستی و وزارت آموزش و پرورش اقدام کند.
3 - نسبت به ارایه مشاوره و اقدامات حمایتی اولیه نسبت به اطفال و نوجوانان محروم از آزادی اقدام کند.
4 - ظرف سه روز اول دوره نگهداری طفل و نوجوان محروم از آزادی با بهره گیری از اطلاعات نهادهای حمایتی، گزارشی از وضعیت فردی و خانوادگی آنان جهت انجام اقدامات حمایتی در دوره نگهداری یا پس از ترخیص طفل و نوجوان و تحویل به خانواده اش یا سازمان بهزیستی ارایه و در سامانه ثبت نماید.
5 - نسبت به بهینه سازی و استانداردسازی کانون های اصلاح و تربیت، متناسب با سن و جنسیت اطفال و نوجوانان مقیم در کانون و تأمین تجهیزات و امکانات مناسب برای کانون های اصلاح و تربیت اقدام کند.
6 - ترتیبی اتخاذ نماید که زنان زندانی دارای فرزند کمتر از (18) سال سن، در برخورداری از ارفاقات قانونی نظیر تحمل حبس تحت نظارت الکترونیکی در اولویت قرار گیرند.
7 - سازمان مکلف است پس از ترخیص مددجو به منظور تسهیل و تکمیل فرایند بازپروری، جامعه پذیری، رفع مشکلات از قبیل ارتباط با خانواده، ادامه تحصیل، ادامه درمان اعتیاد، تهیه اسناد سجلی و هویتی، تأمین هزینه ها و امکانات زندگی و اشتغال مددجو با همکاری و بهره گیری از ظرفیت های نهادهای حمایتی و تشکل های مردم نهاد اقدام نماید.
1 - با هماهنگی وزارت امور خارجه، تعامل لازم با سازمان های بین المللی جهت جذب تسهیلات و خدمات مشاوره، بهداشتی و درمانی را برای اطفال و نوجوانان غیرایرانی انجام و در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان بهزیستی قرار دهد.
2 - از طریق وزارت امور خارجه با نمایندگی های سیاسی و کنسولی کشورهای متبوع اطفال و نوجوانان، تعامل و زمینه بازگرداندن آنها به کشورشان را به همراه خانواده و با رویکرد خانواده محوری فراهم کند.
1 - تخصیص فضا و کمک به تجهیز فضاهای لازم و استاندارد برای استقرار مراکز بهزیستی جهت شناسایی، حمایت، نگهداری و توانمندسازی اطفال و نوجوانان موضوع قانون.
2 - فراهم کردن امکان استفاده رایگان از فضاها و امکانات فرهنگی، ورزشی و درمانی شهرداری برای اطفال و نوجوانان معرفی شده از سوی سازمان بهزیستی.
3 - فرهنگ سازی، اطلاع رسانی و انجام تبلیغات محیطی و شهری جهت حمایت از اطفال، نوجوانان و خانواده دوستدار کودک بر اساس استانداردهای اعلام شده از سوی شورای هماهنگی مرجع ملی حقوق کودک.
4 - نظارت موثر بر عملکرد پیمانکاران شهرداری به منظور عدم به کارگیری اطفال و رعایت مقررات کار در مورد نوجوانان و گزارش موارد تخلف به دفتر حمایت از اطفال و نوجوانان دادگستری.
5 - متناسب سازی شهرها با استانداردها و ضوابط شهر دوستدار کودک.
1 - از طریق سازمان امور اجتماعی کشور نسبت به فعال سازی کارگروه فرهنگی، اجتماعی، سلامت، بانوان و خانواده به عنوان مرجع متناظر در زمینه حمایت از اطفال و نوجوانان اقدام و گزارش فعالیت استانداری ها و فرمانداری ها را به منظور نظارت ارزیابی و پایش به مرجع ملی حقوق کودک ارسال نماید.
2 - از طریق سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور بر تحقق وظایف شهرداری ها و دهیاری های سراسر کشور در مورد اطفال و نوجوانان موضوع قانون اقدام و گزارش فعالیت آن را به منظور نظارت، ارزیابی و پایش به مرجع ملی حقوق کودک ارسال نماید.
1 - زمینه بهره مندی افراد واجد شرایط معرفی شده از سوی سازمان بهزیستی از ظرفیت های بخش تعاون، دریافت بسته های حمایتی و وام خوداشتغالی را فراهم نماید.
2 - با معرفی سازمان بهزیستی، نسبت به ارایه آموزش های رایگان مهارت های شغلی به نوجوانان بالای (15) سال و خانواده های اطفال و نوجوانان موضوع قانون از طریق بخش های دولتی و غیردولتی و سازمان فنی و حرفه ای اقدام نماید.
3 - از طریق بازرسان کار و نهادهای غیردولتی اقدامات لازم را به منظور شناسایی موارد بهره کشی از اطفال و نوجوانان ایرانی و غیرایرانی در تمامی محیط های کار به عمل آورده و حسب مورد موضوع را جهت ارایه خدمات حمایتی به ادارات بهزیستی و جهت تعقیب مرتکبان به دفتر حمایت از اطفال و نوجوانان دادگستری گزارش دهند و از نیروی انتظامی و مددکاران اجتماعی برای همکاری در بازرسی و حضور در محیط های کار دعوت نمایند.
4 - ضوابط مربوط به احراز صلاحیت کارفرمایان و پیمانکاران در به کارگیری نوجوانان را ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه تهیه و به صاحبان مشاغل ابلاغ و بر اجرای آن نظارت نماید.
1 - خدمات درمانی و بهداشتی رایگان به اطفال و نوجوانان معرفی شده از سوی سازمان بهزیستی ارایه کند.
2 - نسبت به پوشش کامل بیمه سلامت برای تمام اطفال و نوجوانان ساکن ایران اعم از ایرانی یا غیرایرانی به ویژه اطفال و نوجوانان در معرض خطر یا بزه دیده، اقدام نماید.
3 - دستورالعمل بهداشت کار و مراقبت پزشکی را برای استانداردسازی شرایط کار نوجوانان با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه تهیه و ابلاغ کند.
4 - فهرست اقدامات فوری درمانی یا اورژانسی اعم از سرپایی یا نیازمند بستری را با توجه به وضعیت های مخاطره آمیز موضوع ماده (3) قانون را ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ آن تدوین نماید و هر سه سال یک بار حسب ضرورت بازنگری کند.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است از طریق بیمارستان ها، درمانگاه ها، مطب ها، سازمان اورژانس کشور و سایر موسسات درمانی اعم از دولتی، عمومی، غیردولتی، خصوصی و خیریه:
1- نسبت به پذیرش و درمان فوری اطفال و نوجوانان آسیب دیده و ثبت و نگهداری کلیه آثار و شواهد موارد مشکوک به سوء رفتار اقدام و در موارد درخواست والدین، اولیا یا سرپرست قانونی جهت ترخیص یا تحویل طفل و نوجوان پیش از پایان دوره درمان، موضوع را به بهزیستی محل کتباً یا از طریق تماس با اورژانس اجتماعی و خط ارتباطی (123) اعلام کند.
2 - در هر مورد که دلایل و قراین بر بزه دیدگی طفل و نوجوان دلالت نماید، موضوع را فوراً به دفتر حمایت از اطفال و نوجوانان دادگستری و در صورت نیاز به حمایت، به ادارات بهزیستی گزارش نماید.
3 - نسبت به شناسایی طفل و نوجوانی که به جهت بیماری یا اختلال رفتاری، روانی یا شخصیتی و یا بیماری های جسمی واگیردار یا صعب العلاج وی یا والدین، اولیا یا سرپرست قانونی در وضعیت مخاطره آمیز قرار گرفته است و معرفی وی به ادارات بهزیستی اقدام کند.
4 (الحاقی 1401/7/27)- نسبت به پذیرش اطفال و نوجوانان در معرض خطر و بزهدیده به ویژه افراد دارای اعتیاد یا سوء مصرف مواد مخدر و روانگردان معرفیشده از سوی سازمان بهزیستی جهت ارایه خدمات درمانی و کاهش آسیب، اقدام کند.
1 - نسبت به ثبت نام رایگان اطفال و نوجوانان معرفی شده از سوی سازمان بهزیستی و نهادهای حمایتی اقدام نماید.
2 - نسبت به آموزش رایگان اطفال و نوجوانانی که در مراکز نگهداری یا کانون های اصلاح و تربیت نگهداری میشوند، اقدام نماید.
3 - نسبت به آموزش رایگان به نوجوانان کارگر یا کارآموز اقدام لازم را به عمل آورد.
4 - حسب گزارش های دریافتی از سازمان ثبت احوال کشور، اطفال و نوجوانان بازمانده از تحصیل را شناسایی و چنانچه برای رفع علت ترک تحصیل نیاز به اقدام حمایتی یا قضایی باشد، حسب مورد موضوع را به سازمان بهزیستی کشور یا دفتر حمایت از اطفال و نوجوانان دادگستری اعلام کند.
5 - از طریق کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نسبت به شناسایی و پرورش استعدادهای اطفال و نوجوانان ساکن در مراکز نگهداری بهزیستی یا معرفی شده از سوی آن، ارایه خدمات، محصولات و تجهیزات فرهنگی به مراکز و اختصاص سهمیه رایگان جهت شرکت در کلاس ها، مسابقات، جشنواره ها، نمایشگاه ها و سایر برنامه های کانون به اطفال و نوجوانان معرفی شده از سوی سازمان بهزیستی اقدام نماید.
6 - با همکاری و هماهنگی مرجع ملی حقوق کودک نسبت به طراحی و برگزاری دوره های آموزشی بدو و ضمن خدمت کادر آموزشی، مدیران، مشاوران و کارکنان مدارس در زمینه حقوق اطفال و نوجوانان موضوع قانون و سایر موضوعات مورد نیاز اقدام نموده و محتوای برنامه های آموزشی توسط مرجع ملی حقوق کودک تهیه و ارایه میگردد.
7 - اطفال و نوجوانان کم توان یا مبتلا به اختلالات شناختی یا مشکلات یادگیری از آموزش های ویژه و متناسب برخوردار شوند.
8 - با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جهت پوشش تحصیلی کامل اطفال و نوجوانان، تمهیدات لازم را برای ارایه و دسترسی به خدمات آموزشی مجازی فراگیر برای همه دانش آموزان فراهم نماید.
تبصره - پخش تبلیغات بازرگانی برای اطفال زیر (7) سال ممنوع و برای اطفال و نوجوانان بالای (7) سال نیز با در نظر گرفتن مدت و زمان بندی پخش مناسب و جلوگیری از پخش تبلیغات گمراه کننده و مضر مجاز است.
ایجاد هماهنگی و نظارت بر حسن اجرای این آیین نامه در سطح ملی بر عهده مرجع ملی حقوق کودک و در سطح استان ها بر عهده کارگروه فرهنگی، اجتماعی، زنان و خانواده و سلامت به عنوان مرجع متناظر استانی حمایت از کودک میباشد.
تبصره 1 - اجرای تکالیف مقرر در این آیین نامه و وظایف کارگروه فرهنگی، اجتماعی، زنان و خانواده و سلامت در شهرستان ها بر عهده فرماندار است.
تبصره 2 - به منظور اجرای تکالیف مقرر در این آیین نامه در خصوص آموزش و ترویج حقوق کودک و مشاوره و معاضدت حقوقی، مرجع ملی حقوق کودک از طریق ایجاد مجموعه خدمات (کلینیک های) حقوق کودک با هماهنگی سازمان بهزیستی اقدام مینماید.
تبصره 3 (الحاقی 1401/7/27)- وزارت دادگستری (مرجع ملی حقوق کودک) مکلف است در خصوص ارتقای دانش و مهارتهای مقامات قضایی متصدی رسیدگی به پروندههای اطفال و نوجوانان و تلاش برای ایجاد وحدت رویه در رسیدگی قضایی به پروندههای مذکور، اقدامات لازم را به عمل آورد.
1 - قوه قضاییه، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و نهادهای حمایتی: اطلاعات کلیه گروه های ماده (3) قانون.
2 - سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور: اطفال و نوجوانان موضوع بند (پ) و (ذ) ماده (3) قانون.
3 - وزارت کشور: اطفال و نوجوانان موضوع بند (ر) ماده (3) قانون، کلیه اطفال و نوجوانان اتباع خارجی یا مهاجر دارا یا فاقد شناسه (کد) شناسایی.
4 - سازمان ثبت احوال کشور: کلیه اطفال و نوجوانان دارای اسناد سجلی یا هویتی و والدین، اولیا یا سرپرست قانونی آنان.
5 - وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: اطفال و نوجوانان موضوع بندهای (الف)، (ب)، (ت)، (د)، (ذ) و (ر) ماده (3) قانون.
6 - وزارت آموزش و پرورش: اطفال و نوجوانان موضوع بند (ح) و (ز) ماده (3) قانون.
7 - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات: کلیه گروه های ماده (3) قانون (اطلاعات تماس والدین، اولیا یا سرپرست قانونی اطفال و نوجوانان، جهت برقراری تماس تلفنی با آنان) و در راستای اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی اقدامات لازم از جمله مقررات گذاری و توسعه زیرساخت و خدمات پایه و پیشران اعم از احراز هویت، امکان دسترسی طبقه بندی و امکان نظارت اولیا را برای پیشگیری از بروز مخاطره و بزه در مورد اطفال و نوجوانان فراهم نماید.
تبصره - وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است امکان دسترسی به اطلاعات پایگاه ملی رفاه ایرانیان را برای نیروی انتظامی به منظور پیشگیری از وقوع بزه و وضعیت مخاطره آمیز و تسهیل شناسایی اطفال و نوجوانان موضوع قانون فراهم نماید.
(الحاقی 1401/7/27)- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور جلوگیری از تولید، پخش یا تبلیغ هر برنامه یا محصول مضر به سلامت، تربیت، اخلاق یا سایر حقوق اطفال یا نوجوانان مکلف است تدابیر لازم اتخاذ و بر حسن انجام آن نظارت نماید، همچنین این وزارت مکلف است اقدامات زیر را در جهت حمایت از اطفال و نوجوانان انجام دهد:
1- ترویج فرهنگ حمایت از اطفال و نوجوانان و رعایت حقوق آنان و محو خشونت علیه کودکان با همکاری سازمان بهزیستی و سازمانهای دولتی و غیردولتی ذیربط.
2- صدور مجوزهای لازم و حمایت از تولید محصولات فرهنگی و هنری در راستای حمایت اجتماعی از اطفال و نوجوانان موضوع قانون و خانوادههای آنان.
3- تخصیص فضاها و امکانات مناسب در برگزاری نمایشگاههای داخلی و بینالمللی برای موضوعات مرتبط با اطفال و نوجوانان موضوع قانون، با همکاری سازمان بهزیستی.