صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/08/27
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر اصفهان
موضوع
معاونت در بزه
پرسش
1- الف)چنانچه شخص الف معاونت در بزهی نماید ولی پس از دستگیری و تفهیم اتهام شخص مباشر را معرفی نکند و تحقیقات منتج به شناسایی مباشر نشود چه تصمیمی باید اتخاذ نمود؟ ب) در صورتی که الف معاونت ننموده لکن فقط هویت مباشر را کتمان می‌نماید مانند آنکه متصرف خودرو خود را معرفی نمی کند چه تصمیمی باید اتخاذ نمود؟
نظر هیات عالی
در جرایم تعزیری چنانچه ادله کافی و وافی بر انتساب بزه معاونت در جرم وجود داشته باشد عدم دسترسی به مباشر جرم مانع رسیدگی به بزه معاون نخواهد بود ضمناً رکن مادی بزه موضوع ماده 554 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات فعل می‌باشد.
نظر اکثریت
نظر اکثریت در مورد قسمت الف:
به جز جرائم حدی و قصاص نفس و عضو در سایر جرائم تعزیری در صورتی که محتویات پرونده و دلایل موجود حکایت از معاونت داشته باشد و این امر مسلم و قطعی باشد می توان در خصوص معاون جرم قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست صادر کرد چرا که در اینگونه موارد قانون گذار در ماده 127 قانون مجازات اسلامی 1392 صراحتاً مجازات معاون جرم را مشخص نموده و مجازات وی تابع مجازات مباشر جرم نمی‌باشد بلکه تابع مجازات جرم اصلی می‌باشد و بنابراین تصمیم گیری در خصوص معاون جرم فاقد اشکال است.
نظر اکثریت در مورد قسمت ب:
چنانچه الف معاونت نکرده ولیکن هویت مباشر جرم را کتمان نماید می‌تواند مصداق مساعدت در خلاصی متهم از محکمه موضوع ماده 554 قانون مجازات اسلامی تعزیرات 1375 باشد چرا که این ماده با ترک فعل نیز قابل تحقق است و سکوت الف در صورتی که ازهویت مباشر جرم اطلاع دارد نوعی مساعدت محسوب می‌گردد و موارد ذکر شده در ماده فوق با توجه به عبارت ((از قبیل)) تمثیلی هستند.
نظر اقلیت
نظر اقلیت در مورد قسمت الف:
با توجه به اینکه در نظام حقوقی کشور ما، معاونت یک جرم استعاره ای است و اعمال مجرمانه معاون از عمل مباشر جرم عاریه گرفته می‌شود و هم چنین با عنایت به اینکه می‌بایست بین مباشر و معاون جرم وحدت قصد وجود داشته باشد بنابراین تا زمانی که به مباشر جرم دسترسی حاصل نشده امکان اتخاذ تصمیم در مورد معاون جرم وجود ندارد و می‌بایست پرونده مفتوح بماند چرا که ممکن است پس از دسترسی به مباشر مشخص شود اصلاً عمل انتسابی با توجه به شرایط موجود جرم نبوده است به عنوان مثال فرد خودرو خود را جهت تخریب عمدی مالی در اختیار دیگری قرار می دهد و پس از دسترسی به مباشر مشخص می‌گردد مال تخریب شده متعلق به خود مباشر بوده و اساساً موضوع تخریب عمدی و معاونت در آن منتفی خواهد شد و در این خصوص تفاوتی بین جرائم تعزیری و یا حدی و مستوجب قصاص وجود ندارد.
نظر اقلیت در مورد قسمت ب:
با توجه به سیاق ماده 554 قانون مجازات اسلامی تعزیرات 1375 و مواردی که پس از عبارت (از قبیل) در این ماده آمده است می توان استنباط نمود که جرم مساعدت در خلاصی متهم از محاکمه می‌بایست با فعل انجام شود و ترک فعل نمی تواند مصداق آن باشد. تفسیر مضیق قوانین کیفری و تفسیر به نفع متهم نیز موید این دیدگاه است و بنابراین در فرض سوال الف که هویت مباشر جرم را کتمان نموده مرتکب جرم نشده است چرا که تفسیر موسع ماده فوق آثار سویی به دنبال خواهد داشت و در این صورت می‌بایست هر فردی را که از هویت مجرم مطلع است مصداق ماده 554 قانون مجازات اسلامی تعزیرات 1375 دانست.