تاریخ نظریه: 1395/10/25
شماره نظریه: 7/95/2718
شماره پرونده: 1848-1/186-95
استعلام:
آیا ماده 77 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قابلیت تسری نسبت به کلیه انواع و اقسام مجازاتها را ازجمله حبس جزای نقدی و شلاق... را دارد؟ یعنی با توجه به عموم و اطلاق نص این ماده و عدم قید و تصریح مقنن به اختصاص مفاد این ماده به قسم خاصی از مجازاتها آیا می توان از ظرفیت این ماده در جهت کنترل و ساماندهی جمعیت کیفری زندانها خاصه در مورد زندانهای طویل المدت و غیر قابل انعطاف بهره جست؟یا اینکه به اعتقاد این مطلب که چون این ماده در ذیل فصل مربوط به مجازاتهای جایگزین حبس ذکر شده باید قایل به این شد که مقررات این ماده صرفاً ناظر بر مجازاتهای جایگزین حبس است؟ در هر صورت شیوه اجرای این تاسیس برای محاکم چگونه خواهد بود نیازی به تشکیل جلسه دعوت دادستان ابلاغ رأی طرفین و دادستان دارد یا خیر؟ آیا این تصمیم قطعی است یا غیر قطعی؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولا اختیارات مقرر در ماده 77 قانون مجازات اسلامی 1392 که برای قاضی اجرای احکام در فصل نهم مجازاتهای جایگزین حبس پیش‌بینی شده، فقط ناظر به مجازات جایگزین حبس است و به سایر مجازاتها تسری ندارد.
ثانیا آنچه در ماده 77 قانون مجازات اسلامی 1392 آمده است، رسیدگی فوق‌العاده یا تجدیدنظر نسبت به آرای محاکم کیفری که از طرف دادستان یا اصحاب دعوی مطرح می‌شود، نیست؛ بلکه قاضی اجرای احکام در اجرای مقررات ماده مذکور و نیز ماده 12 آیین‌نامه اجرایی ماده 79 قانون مزبور، با بررسی شرایط و آثار اجرای حکم در محکوم‌علیه و وضعیت وی حسب مورد، تشدید، تخفیف، تبدیل یا توقف حکم مجازات جایگزین حبس را به دادگاه پیشنهاد می‌کند. بررسی چنین پیشنهادی توسط دادگاه، مستلزم ورود در ماهیت جرم و دلایل اثباتی آن که در رسیدگی‌های تجدیدنظر یا فوق‌العاده صورت می‌گیرد، نیست و تابع تشریفات خاصی هم نمی‌باشد؛ بلکه در وقت فوق‌العاده موضوع پیشنهاد را بررسی و حسب مورد، نسبت به تشدید یا تخفیف یا توقف مجازات جایگزین حبس اقدام می‌نماید و تصمیم دادگاه در این خصوص قطعی است.