صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1383/11/08
برگزار شده توسط: استان قم/ شهر قم
موضوع
اعمال حق حبس زوجه با قصد متارکه
پرسش
با عنایت به مفاد ماده 1058 قانون مدنی اگر از ادله و قراین یا حتی تصریح زوجه مشخص شود که مقصود زوجه از اعمال حق حبس، دریافت مَهر نیست بلکه قصد وی متارکه است و به هیچ وجه حاضر به تمکین نخواهد شد. آیا در این‌صورت نیز زوجه حق مطالبه نفقه را دارد یا نفقه به وی تعلق نمی‌گیرد؟
نظر هیئت عالی
همین سوال به ترتیب ذیل در جلد سوم از کتاب استفتائات صفحه 201 مسئله 11 مطرح شده است:
(مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور حقوقی (3) صفحه 103)
اگر زوجه غیرمدخوله تمکین نکند و اصرار بر طلاق داشته باشد و در اثر طلاق ندادن زوج، تمکین خود را معلق به پرداخت تمام مَهر کند (و معلوم باشد که این تعلیق بهانه است چون زوج قادر به پرداخت نیست بر فرض پرداخت هم زوجه حاضر به تمکین نخواهد شد) آیا در این‌صورت نفقه زوجه واجب است یا نه؟
امام خمینی (ره): «اگر در ضمن عقد، شرط موجل بودن تمام یا قسمتی از مَهر نشده حق دارد تا دریافت مَهر، تمکین نکند و در این مورد استحقاق نفقه به حال خود باقی است.
نظر اکثریت
با عنایت به مواد 1085 و 1102 قانون مدنی و اطلاق ماده 1085 و فتاوای مشهور فقها در هر صورت با استفاده از حق حبس، نفقه محفوظ است و زوجه حق مطالبه نفقه را دارد.
نظر اقلیت
با عنایت به این‌که حق حبس باید مابه‌ازا داشته باشد و از طرفی این حق از ناحیه زوجه نباید نافی حقی از حقوق زوج باشد و مقتضای عقد ازدواج تمکین و استفاده از حق حبس در واقع استثنا از قاعده عامه محسوب می‌شود و ظهور ماده 1085 نیز این است که زوجه بخواهد حقی از حقوق خود یعنی مَهر را استیفا کند نه حقی از حقوق زوج را تضییع کند، در صورت ظهور مخالفت زوجه حق نفقه ساقط است و در واقع اعمال حق باید برای تمکین باشد نه فرار از تمکین.