صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/05/09
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر دامغان
موضوع
امکان تحقق بزه خیانت در امانت در وجه نقد
پرسش
در پرونده ای شخص الف شکایتی تحت عنوان خیانت در امانت مطرح نموده و عنوان داشته است که مبلغی وجه نقد جهت خرید کالای خاص در موعد مقرر به شخص ب سپرده شده است ولیکن نامبرده مبلغ مذکور را به مصارف دیگری رسانده است و در ادامه به الف اعلام نموده است که کالا را در موعد مقرر تهیه نموده و تحویل شاکی می‌نماید حال پرسش این است:
1- آیا با توجه به ماده 674 قانون تعزیرات و مجازات های بازدارنده مصوب 1375 بزه خیانت در امانت در پرونده مذکور، محقق گردیده است یا خیر؟
2- در صورت مثبت بودن پاسخ سوال فوق اگر شاکی وجه مذکور را از طریق کارت بانکی خود به حساب شخص ب واریز نماید آیا باز هم بزه مذکور رخ داده است یا خیر؟ استدلال فرمائید.
نظر هیئت عالی
وجه نقد یا پول نیز می‌تواند موضوع بزه خیانت در امانت باشد با این توضیح که چنانچه وجه نقد یا پول به عنوان امانت به شخصی سپرده شود و بنا بوده که عیناً مسترد گردد یا به مصرف معینی برسد و شخصی که پول نزد وی امانت بوده وجوه مذکور را مسترد ننماید یا به مصرف دیگری برساند یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، موضوع می‌تواند از مصادیق جرم ماده 674 قانون مجازات اسلامی 1375 باشد؛ در فرض سوال با توجه به اینکه از تاریخ توافق طرفین به اقاله معامله، چک موضوع ثمن معامله در ید بایع به عنوان چک (نوشته) امانی محسوب می‌شود و در صورت عدم استرداد آن یا استفاده از آن و بطور کلی با حصول سایر شرایط بزه خیانت در امانت، موضوع می‌تواند از مصادیق بزه ماده 674 قانون مجازات اسلامی 1375 باشد؛ با توجه به اینکه نظریه اقلیت موافق با این استنتاج است صحیح و صائب می‌باشد.
نظر اکثریت
وجه نقد نماینده اعتباری است که نزد بانک مرکزی دارد و خود اسکناس سند این اعتبار است و تنها در صورتی که اعتبار در جای دیگری هزینه شود مصداق خیانت در امانت است؛ ضمن اینکه در بزه خیانت در امانت عنصر ضرر و زیان می بایست محقق گردیده باشد و حتی بدون در نظر گرفتن بحث اعتبار وجه نقد، با لحاظ این موضوع عنصر ضرر مفقود است؛
در اینجا عده ای از همکاران اکثریت معتقد بودند که عنصر ضرر به محض تصاحب مفروض است و انجام یا عدم انجام تعهد تاثیری در تحقق قبلی جرم ندارد و عده ای از همکاران معتقد بودند تنها به صرف عدم انجام تعهد بزه واقع میگردد.
نظر اقلیت
با عنایت به اینکه در ماده 674 به مال اشاره شده است و وجه نقد هم مالیت دارد؛ لذا وقوع بزه در وجه نقد هم امکان پذیر است؛ چون در ماده صحبتی از عین نشده که استدلال ما این باشد که وجه نقد عین نیست، بلکه صحبت از مال شده است و از مصادیق آن می‌تواند ماده 370 قانون تجارت و بحث حق العمل کار باشد که در صورتی که مالی را کمتر از قیمت بفروشد یا بیشتر از قیمت خریداری کند با توجه به تبصره ماده قابل مجازات می‌باشد که به قیاس اولویت اگر معامله ای انجام نشود قابل مجازات است؛ البته اگر وجه نقد به عنوان قرض سپرده شود قطعاً خیانت در امانت نیست.