صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1389/02/09
برگزار شده توسط: استان مرکزی/ شهر دلیجان
موضوع
دعوی نفی نسب از سوی ورثه و نحوه اصلاح گواهی انحصار ورثه
پرسش
دادگاه حقوقی دو مستقل در سال 1372 گواهی انحصار وراثت شخصی را صادر نموده است و متقاضی در متن درخواست قید نموده: «خانم (الف) فرزندخوانده متوفی می‌باشد». شهود این موضوع را نیز گواهی نموده‌اند، لکن دادگاه بدون هیچ تحقیقی در متن رأی قید نموده که اصل بر مشروعیت نسل است و خانم (الف) را جزء یکی از ورثه قلمداد نموده است. در حال حاضر دادخواستی مبنی بر نفی نسب خانم (الف) از سوی یکی از ورثه تقدیم شده که تقاضای نفی نسب و اصلاح گواهی انحصار وراثت را نموده است؛ الف: آیا دعوای نفی نسب از سوی ورثه مسموع است؟ ب: آیا دادگاه (به جانشینی از دادگاه حقوقی مستقل) می‌تواند گواهی انحصار وراثت را اصلاح نماید؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (1) مدنی: مدعی نفی ولد، منحصراً باید پدری باشد که فرزند به او منسوب است. دعوای سایرین و ورثه را باید اختلاف در نسب نامید نه نفی ولد، زیرا ورثه‌ای که نسب شخصی را نفی می‌کند در واقع منکر نسبت خود با آن شخص است. بنا به فرض، اگر اولاد متوفی منکر نسب شخص دیگری به عنوان اولاد مورث خود باشند، در واقع رابطه برادری و اخوّت را منکر می‌باشند. در فرض سوال، دادگاه جانشین دادگاه صادرکننده گواهی انحصار وراثت باید رسیدگی و نسبت به موضوع اظهارنظر نموده و حسب مورد گواهی انحصار وراثت را اصلاح یا ابطال نماید. با این تقدیر دعوای اعتراض به گواهی انحصار وراثت قابل استماع است.
نظر اتفاقی
قسمت الف: با توجه به ماده 1162 قانون مدنی، دعوای نفی نسب همان دعوا نفی ولد می‌باشد. به صراحت ماده مذکور، دعوای نفی ولد فقط منحصر به شوهر می‌باشد که باید ظرف دو ماه از تاریخ اطلاع یافتن از تولد طفل انجام شود و دعوای نفی نسب از سوی سایر وراث، آن هم بعد از سالیان متمادی قابل استماع نیست.
قسمت ب: نظر به این‌که با تصویب قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی در سال 1373 دادگاه‌های حقوقی 2 مستقل از سیستم قضایی کشور حذف شده‌اند، دادگاه فعلی (ترجیحاً شعبه اول دادگاه) جانشین دادگاه محذوف می‌باشد، در صورتی‌که این دادگاه با بررسی دلایل و انجام تحقیقات لازم و عنداللزوم استعلام از زایشگاه مربوط به این نتیجه رسید که خانم (الف) فرزندخوانده متوفی بوده و می‌تواند گواهی انحصار وراثت را اصلاح نماید و خانم (الف) را از ورثه خارج نماید.