صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1383/05/13
برگزار شده توسط: استان اصفهان/
موضوع
عدم حضور خواهان در جلسه اول دادرسی بدون عذر موجه
پرسش
آیا در مورد ماده 95 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، نیازی به تجدید جلسه دادرسی برای اخذ توضیح وجود دارد یا چنان چه در جلسه اول خواهان بدون عذر موجه حضور پیدا نکند و دادگاه هم بدون اخذ توضیح از خواهان نتواند رأی بدهد، می توان قرار ابطال دادخواست صادر کرد؟
نظر هیئت عالی
در فرض سوال چنان چه خواهان در جلسه اول دادرسی بدون عذر موجه حاضر نشود، دادگاه باید با توجه به دلایل منضم به دادخواست وارد رسیدگی شود و اتخاذ تصمیم مقتضی کند. چنا ن چه به لحاظ وجود ابهاماتی در خواسته یادادخواست، رسیدگی نیازمند اخذ توضیح از خواهان باشد، موارد مورد نیاز به توضیح در صورت جلسه قید می‌شود جلسه ای، به این منظور تعیین می‌شود و موارد نیاز به توضیح در اخطاریه های طرفین قید می‌گردد. در این حالت چنان چه خواهان در جلسه تعیین شده حاضر نشود و دادگاه با اخذ توضیح از خوانده نیز نتواند در ماهیت رأی صادر نماید، دادخواست خواهان ابطال خواهد شد. با این ترتیب نظر اکثریت تأیید می‌شود.
نظر اکثریت
نیاز دادگاه به اخذ توضیح از خواهان زمانی مصداق پیدا می کند که دادخواست تقدیمی و دلایل و مدارک و اسناد ضمیمه آن به طور کامل گویای واقعیت نباشد و دادگاه نتواند با توجه به آنها رأی صادر نماید. از طرفی خواهان با تقدیم دادخواست و دلایل و مدرک خود تکلیفی به حضور در جلسه دادرسی ندارد تا گفته شود چون حضور پیدا نکرده و اخذ توضیح از وی نیز ضروری
بوده است. بنابراین، دادخواست وی باید ابطال شود. کما اینکه صدر ماده 95 نیز صراحت دارد که «عدم حضور هر یک از اصحاب دعوا و یا وکیل آنان در جلسه دادرسی مانع رسیدگی و اتخاذ تصمیم نیست» به علاوه منظور از کلمات (... جلسه تعیین شده...) و (... با دعوت قبلی...) در متن ماده 95 جلسه است که به منظور اخذ توضیح از خواهان تشکیل شده است و تفاوت این دو قسمت از ماده تنها در این است که در قس مت اول خواهان حضور ندارد ولی خوانده حاضر است و با اخذ توضیح از او هم دادگاه نتواند رأی بدهد و در قسمت دوم نه خواهان و نه خوانده حضور ندارند ولی در هر حال باید جلسه ای به منظور اخذ توضیح تشکیل شود. بنابراین صدور قرار ابطال دادخواست در جلسه اول دادرسی فاقد وجاهت قانونی است.
نظر اقلیت
ماده 95 با تغییرات و اصلاحاتی جایگزین ماده 165 قانون آیین دادرسی مدنی سابق شده است. در ماده 165 صریحاً قید شده بود:« مدعی در جلسه ای که برای توضیح معین شده حاضر نشود » در حالی که در ماده 95 این قید برداشته شده است. به علاوه نباید تصور کرد که تفاوت قسمت اول با قسمت دوم ماده 95 صرفاً در این است که در قسمت اول خوانده در جلسه دادرسی حضور دارد ولی در قسمت دوم هیچ یک از اصحاب دعوا در جلسه دادرسی حضور ندارند. زیرا این تفاوت موثر در مقام نیست از این جهت که چه فرقی وجود دارد بین زمانی که خوانده در جلسه دادرسی حضور دارد و اخذ توضیح از وی کفایت نمی کند یا زمانی که اصلاً در جلسه دادرسی حضور ندارد. بنابراین، تفاوت این دو قسمت را باید چیز دیگری دانست و آن این است که در قسمت اول همان جلسه ای است که برای اخذ توضیح تعیین شده «... در جلسه تعیین شده...» منظور از قید است و در قسمت دوم که مقرر می دارد (همچنین در صورتی که با دعوت قبلی هیچ یک از اصحاب دعوا حاضر نشوند و دادگاه نتواند در ماهیت دعوا بدون اخذ توضیح) تعیین شده است. بنابراین چنان چه در جلسه اول دادرسی طرفین بدون عذر موجه حاضر نشوند و دادگاه نتواند در ماهیت دعوا بدون اخذ توضیح رأی صادر نماید دادخواست ابطال خواهد شد.