تاریخ نظریه: 1398/10/03
شماره نظریه: 7/98/138
شماره پرونده: ک 831-861-89
استعلام:
با توجه به ماده 92 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 تحقیقات مقدماتی تمامی جرایم با بازپرس میباشد و در تبصره ماده مذکور استثنایی را بیان نموده که در صورت عدم حضور بازپرس یا معذور بودن وی از انجام وظیفه و عدم دسترسی به بازپرس دیگر در آن دادسرا در جرائم موضوع ماده 302 قانون مارالذکر دادرس دادگاه به تقاضای دادستان و تعیین رئیس حوزه وظایف بازپرس را انجام می دهد
سوال: آیا به صرف گزارش یگان خدمتی مبنی بر اینکه ماموری مبلغ 5 میلیون تومان رشوه اخذ نموده دادستان باید بدوا پرونده را به شعبه بازپرسی ارجاع دهد یا اینکه یک سری تحقیقاتی انجام دهد و به محض محرز شدن جرم موضوع ماده 302 پرونده به شعبه بازپرسی ارجاع شود با توجه به اینکه انجام تحقیقات توسط جانشین بازپرس استثنایی بر اصل انجام تحقیقات توسط بازپرس میباشد به عبارتی دیگر دادستان وظایف تعقیب که منافاتی با صلاحیت انجام تحقیقات نداشته باشد را انجام دهد مثلا در بحث جرم رشاء و ارتشاء هرچند مجازات مامور مرتشی در صورتی که بیش از 1 میلیون تومان اخذ کند 3 تا 15 سال حبس است لکن مجازات افراد راشی 6 ماه تا 3 سال حبس که درجه 5 میباشد حال دادستان یا دادیار نسبت به تحقیق از افراد راشی و یا جمع آوری ادله اقدام به محض اثبات جرم موضوع ماده 302 پرونده به بازپرسی ارجاع گردد
به فرض اینکه پرونده در بدو امر با گزارش مرجع انتظامی به شعبه بازپرسی ارجاع شود و پس از انجام تحقیقات برای جانشین بازپرس مشخص شود که جرم ارتشاء محقق شده لکن فرضا به مبلغ 900 هزار تومان که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه نظامی دو میباشد و به تبع آن دادیار نیز حق تحقیق دراینگونه جرایم را دارد تکلیف جانشین بازپرس با توجه به اینکه باید در جرایم موضوع ماده 302 انجام وظیفه نماید چیست؟ ایا باید قرار نهایی صادر کند یا اینکه پرونده بدون قرار و با گردشکار جهت ارجاع به شعب دادیاری به نظر دادستان برساند
آیا با استفاده از جانشین بازپرس در لیست کشیک قضایی دادسرا در جرایم موضوع ماده 302 خلاف قوانین و مقررات و آیین مامه های مر بوطه میباشد یا خیر؟ /ب
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- مستفاد از بندهای «ب» مواد 64 و 68 و ماده 92 و تبصره آن و نیز ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 این است که انجام تحقیقات مقدماتی جرایم موضوع ماده 302 در صلاحیت بازپرس یا جانشین بازپرس (که در موارد حدوث وضعیت تبصره ماده 92 دارای اختیارات بازپرس است) میباشد و دادستان قبل از ارجاع به شعبه بازپرسی یا دادرس جانشین بازپرس، مکلف به احراز صحت گزارش واصله یا وجود ادله کافی نیست.
2- با فرض ارجاع پرونده به دادرس جانشین بازپرس، چنان‌چه متعاقب انجام تحقیقات مقدماتی مشخص گردد که بزه وقوع یافته از موارد مذکور در ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 نمی‌باشد، دادرس یاد‌شده مکلف به ادامه رسیدگی و اظهار نظر است و موجب قانونی جهت ارجاع پرونده به دادیار نمی‌باشد.
3- استفاده از دادرس جانشین بازپرس در صورت تحقق شرایط مندرج در تبصره 2 ماده 92 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 در فهرست کشیک قضایی دادسرا فاقد اشکال قانونی به نظر می‌رسد و در هر صورت تعیین دادرس جانشین بازپرس با تقاضای دادستان و از سوی رییس حوزه قضایی باید صورت پذیرد.