صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/02/16
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر تهران
موضوع
وصول چک در صورت فوت صادرکننده آن
پرسش
دارنده حساب (صادرکننده چک) حدود هجده سال قبل فوت نموده و خواهان به طرفیت وراث طرح دعوی کرده است. نظر به اینکه چک مذکور فاقد امضاء است و منقش به اثر انگشت و مهر متوفی می‌باشد (با فرض اصالت مهر و اثر انگشت) آیا با وصف عدم امضاء، صدور چک محقق شده و سند تجاری محسوب می‌شود و خواهان می‌تواند از مزایای سند تجاری بهره مند گردد؟ اگر بگوییم که سند تجاری نیست آیا دارنده با توجه به اینکه چک در وجه حامل صادر شده می‌تواند به عنوان سند عادی وجه آن را مطالبه کند؟
نظر هیئت عالی
اولاً مطابق ماده 311 قانون تجارت، صدور چک با امضاء صاحب حساب محقق می‌شود والا به عنوان سند تجاری قابل پذیرش نیست. ثانیاً چک مذکور به عنوان سند عادی تلقی و دارنده می‌تواند به طرفیت قائم مقام قانونی (وراث صاحب حساب) اقامه دعوی نماید.
نظر اکثریت
در مورد قسمت اول سوال همگی همکاران به اتفاق اعتقاد دارند، با در نظر گرفتن مواد 223، 308 و 311 قانون تجارت، راجع به سفته و برات، مهر پذیرفته شده ولی در چک به نظر می‌رسد که از سوی قانونگذار عالماً و عامداً اشاره ای به مهر نشده و در هر سه مورد اثر انگشت را اعتبار قانونی نداده است. رویه بانک هرچه که باشد نمی تواند قانون را تغییر دهد. مبنای قانون تجارت، سرعت، دقت و امنیت است. اگر به غیر از امضاء باشد با این مبانی سازگاری نخواهد داشت پس سند تجاری محسوب نمی شود. اکثریت همکاران معتقدند سند عادی محسوب می‌شود، ولی طبیعی است که خوانده حق دارد هر دلیلی خلاف ادعای خواهان دارد، ارایه نماید.
نظر اقلیت
این برگه در ید خواهان صرفاً می‌تواند اماره ای باشد که در کنار سایر دلایلی که خواهان ارایه خواهد کرد ادعای وی را اثبات نماید و سند عادی مثبت حق به حساب نمی آید. باید قرارداد منشاء بررسی و ثابت شود که با خود متوفی معامله داشته است. با توجه به اینکه در موضوع سوال از فوت صادر کننده چندین سال گذشته و قبلاً اقدامی ننموده است، نمی شود به صرف ارائه همین برگه رأی بر محکومیت خوانده داد.