تاریخ نظریه: 1401/05/18
شماره نظریه: 7/1401/424
شماره پرونده: 1401-168-424 ک
استعلام:
احتراما نظر به اینکه مطابق ماده 458 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 دادگاه تجدیدنظر استان از تشدید مجازات دادنامه و حکم تجدیدنظر خواسته منع شده است خواهشمند است نظریه آن اداره محترم در فرض اینکه دادگاه بدوی در تعیین مجازات مرتکب اشتباه گردیده باشد و به مانند اینکه مجازات قانونی منتسب به رفتار مرتکبین مشمول ذیل ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس بوده متهمین کارمند شهرداری یا از کارکنان موسسات دولیت بوده ولاکن دادگاه با مجازات مقرر در صدر ماده مجازات تعیین نموده تشدید مجازات قانونی و انفصال از خدمات دولتی را در رأی صادره لحاظ نکرده است و یا در سایر مجازات مثلا جزای نقدی تعدیل شده موضوع موصوبه هیأت وزیران مصوب 1399 در خصوص تعدیل جزای نقدی موضوع ماده 28 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 را رعایت ننموده باشد آیا اصللاح مجازات قانونی و تعیین آن وفق ذیل ماده مذکور یا لحاظ تعدیل جرایم و تشدید جزای نقدی وفق اصلاحیه مذکور در رأی دادگاه تجدیدنظر مشمول تشدید مجازات معنون در ماده استنادی 458 قانون آیین دادرسی کیفری بوده و دادگاه تجدیدنظر مختار به این امر نمی‌باشد یا اصلاح و تعیین مجازات قانونی با رعایت موارد فوق تشدید مجازات محسوب نشده و دادگاه تجدیدنظر باید وفق ماده 457 قانون فوق الذکر مجازات را اصلاح و تذکر قانونی لازم را نیز به دادگاه اعلام نماید.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
با توجه به ماده 458 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، اصل بر ممنوعیت تشدید مجازات در مرحله تجدید نظر است و تشدید مجازات در مرحله تجدید نظر، امری استثنایی است که مستلزم احراز دو شرط است؛ اول آن‌که مجازات مقرر در حکم نخستین برخلاف جهات قانونی کمتر از حداقل میزانی باشد که قانون مقرر داشته است؛ دوم اینکه حکم مذکور از این حیث مورد اعتراض شاکی یا دادستان قرار گرفته باشد؛ و در غیر این صورت تشدید مجازات در مرحله تجدید نظر ممکن نیست. بنابراین، در فرض سوال، افزودن مجازات دیگر یا تشدید مجازات مورد حکم در مرحله تجدید نظر، بدون تجدید نظرخواهی شاکی یا دادستان نسبت به حکم دادگاه نخستین، تشدید مجازات محسوب می‌شود و دادگاه تجدید نظر نمی‌تواند مجازات را تشدید کند؛ لیکن چنانچه شاکی یا دادستان نسبت به رأی صادره تجدید نظرخواهی کرده باشند، مطابق ماده 457 قانون پیش‌گفته دادگاه تجدید نظر نسبت به اصلاح رأی و تعیین مجازات قانونی اقدام خواهد کرد.