تاریخ نظریه: 1397/09/10
شماره نظریه: 7/97/2484
شماره پرونده: 69-67-385
استعلام:
چنانچه خریدار شراب، خوک و... بعد از استعمال یا تلف آن جهت استرداد وجه پرداختی به عنوان ثمن به فروشنده مراجعه نماید حکم آن چیست؟ آیا وجود یا عدم وجود مبیع با وصف فوق اثری در حکم دارد؟ آیا با توبه یا عدم توبه خریدار شرط است یا خیر؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
نظر اکثریت:1- در فرض سوال، چنانچه خواسته خواهان مربوط به استرداد وجوه پرداخت شده (ثمن) در معاملاتی است که مشمول عناوین مجرمانه می‌باشند، مانند موارد مشمول ذیل تبصره 1 ماده 703 قانون مجازات اسلامی 1375، با توجه به اینکه وجوه مزبور باید به نفع دولت ضبط شود، دعوا بر فرض ثبوت فاقد اثر قانونی است و با لحاظ بند 7 ماده 84 و ماده 89 قانون آیین دادرسی در امور مدنی قرار ردّ دعوای خواهان صادر می‌شود و در غیر این صورت، با عنایت مواد 348، 365 و 366 قانون مدنی موضوع مشمول احکام مقرر برای مقبوض به عقد فاسد و قابل استماع است.
2- از آنجایی که مفروض آن است که در فرض سوال مبیع برای مسلمان فاقد مالیت است وجود یا فقدان آن تأثیری در حکم قضیه ندارد.
3- توبه یا عدم توبه خریدار که جزو احکام تکلیفی است، تأثیری در امکان یا عدم امکان استرداد ثمن به عنوان یک حکم وضعی ندارد.
نظر اقلیت:با توجه به ماده 975 قانون مدنی و بند 8 ماده 84 قانون آئین دادرسی در امور مدنی، دعاوی که منشأ آن نامشروع است مانند خرید مشروب و خوک در دادگاه قابلیت استماع ندارد.