صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1384/03/05
برگزار شده توسط: استان قم/
موضوع
طلاق در صورت عدم امکان اجبار زوج به پرداخت نفقه
پرسش
خانمی مدعی است همسرش بیش از شش ماه به وی نفقه پرداخت نکرده و به همین دلیل دادخواست طلاق داده است با توجه به وکالتی که زوج در عقدنامه به زوجه داده و ماده 1129 قانون مدنی آیا لازم است زوجه بدواً نفقه را مطالبه و زوج به پرداخت نفقه محکوم شود و پس از آن‌که معلوم شد اجبار زوج به پرداخت نفقه ممکن نیست دعوای طلاق مطرح کند یا از همان ابتدا می‌تواند طلاق را مطرح و به دلیل ترک انفاق به دعوا، رسیدگی و وقتی برای دادگاه محرز شد اجبار زوج به پرداخت نفقه ممکن نیست گواهی طلاق را صادر کند؟
2. چنان‌چه زوجه دعوای طلاق را به‌دلیل عسر و حرج ناشی از عدم پرداخت نفقه مطرح کند آیا لازم است ابتدا جداگانه دعوای ترک انفاق را مطرح کند مثل سوال اول یا از همان ابتدا در حین دعوای طلاق، دلیل ترک انفاق قابل رسیدگی است؟
نظر هیئت عالی
اعمال وکالت برای طلاق با توجه به تصریح قانون در مورد شرط ضمن عقد، منوط به اثبات عدم پرداخت به مدت شش ماه یا بیشتر و عدم امکان الزام است. لذا زوجه باید قبل از درخواست طلاق، دعوای نفقه را اقامه و با انجام اقدامات اجرایی بر دادگاه معلوم سازد که امکان استیفا از اموال و دارایی زوج غیرممکن است و طرح دعوای طلاق قبل از این مورد صحیح نبوده و اگر مطرح شود دادگاه طبق ماده 19 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی باید اقدام کند در مورد سوال دوم نیز به همین صورت خواهد بود مگر صورتی‌که دادخواست به دلیل عسر و حرج موضوع ماده 1129 مطرح شود با این شرایط که زوج اقرار به عدم توانایی مالی داشته باشد و زوجه به این اقرار صحه گذارد و دادگاه نیز عسر و حرج را احراز کند در این‌صورت نیازی به طرح دعوای نفقه به شکل مارالذکر نیست.
نظر اکثریت
با توجه به مفاد ماده 1129 قانون مدنی و بند مورد استناد عقدنامه که ابتدا باید زوج ملزم به پرداخت نفقه شود و ثابت شود که اجبار او به پرداخت ممکن نیست و از طرفی ثبوت ترک نفقه از احکام مقدم و محقق موضوع حکم طلاق و اعمال وکالت است و طبق ماده 1257 قانون مدنی، بار اثبات دعوا به عهده خواهان بوده و دادگاه ملزم به تحصیل دلیل نیست و درخواست طلاق توسط زوجه خلاف اصل است. لذا مطلقاً چه در سوال اول یا دوم ابتدا باید موضوع ترک انفاق طرح و عدم امکان اجبار زوج به پرداخت، ثابت گردیده و سپس در خصوص طلاق اقامه دعوا شود. بعضی نیز اضافه نمودند حتی در صورت اقرار صریح زوج به ترک انفاق در سوال اول نیز باز هم باید ترک نفقه جداگانه طرح و اثبات و زوج ملزم به پرداخت و عدم امکان اجبار ثابت شود.
نظر اقلیت
تفصیل بین سوال اول و دوم به این توضیح که در سوال اول رأی اکثریت مورد تأیید است لیکن در طلاق به دلیل عسر و حرج می‌توان ضمن رسیدگی به درخواست طلاق نیز به موضوع ترک انفاق رسیدگی شود.